علت ودرمان درد مچ دست با روش‌های طب فیزیکی و توانبخشی

یکی از عوارض شایع در حوزه پزشکی عمومی درد در دست و مچ دست است. با اینکه دلایل متعددی برای دست درد وجود دارد اما این درد می‌تواند ناشی از بیماری‌هایی ساده‌ای مثل رگ به رگ شدن‌های جزئی باشد. بیماری‌های جدی‌تر مانند سندرم تونل کارپال و شکستگی دست نیز می‌تواند از دلایل درد گرفتن دست باشد. شما قبل از انجام اقدامات درمانی باید علت ایجاد این درد را تشخیص دهید.

دلایل درد مچ دست

ضربه‌های ناگهانی

احتمال آسیب‌دیدگی مچ دست در هنگامی که با دست باز زمین می‌خورید زیاد است. این زمین خوردگی می‌تواند باعث کشیدگی عضلات، شکستگی و رگ به رگ شدن شود. شکستگی استخوان مچ دست شامل شکستگی مچ دست از سمت شست بوده که به آن شکستگی اسکافوید گفته می‌شود. شکستگی اسکافوید ممکن است در عکسی که بلافاصله پس از حادثه به وسیله اشعه ایکس گرفته می‌شود مشخص نشود. شما وقتی که می‌خواهید اشیا را در دست نگه دارید یا در زمانی که مچ دست یا شست خود را تکان می‌دهید درد شدید را تحمل می‌کنید. ممکن است کبودی و تورم در ناحیه‌ای از مچ دست که آسیب دیده است نیز دیده شود.

فشار و استرس مکرر بر مچ دست

این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که شما مجبور به انجام فعالیت‌های مداومی هستید که در آنها مچ دست باید دائماً به کار گرفته شود. این کارها می‌تواند شامل رانندگی جاده‌ای، ضربه زدن به توپ تنیس یا حتی نواختن ویولون سل باشد. اگر چنین فعالیت‌هایی بدون استراحت برای مدت زمان طولانی انجام شوند می‌تواند باعث شکستگی فشاری یا تورم بافت‌های اطراف مفصل شود.

از علائم دیگر این بیماری می‌توان به تورم اطراف انگشت شست دست، کشیده شدن درد از انگشت شست تا ساعد، اختلال در گرفتن اشیا با دست و احساس در انگشت شست در زمانی که می‌خواهید آن را تکان دهید باشد، اشاره کرد.

استئو آرتریت یا آرتروز

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که غضروفی که مانند بالش در انتهای استخوان عمل می‌کند به مرور زمان از بین رفته و تخریب می‌شود. آرتروز مچ دست بیماری شایعی نیست مگر اینکه مچ دست شما قبلاً دچار آسیب‌دیدگی شده باشد. محدودیت حرکتی، درد و ضعف در اطراف مچ دست از علائم آرتروز مچ دست است.

روماتیسم مفصلی

در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود بدن حمله می‌کند. این بیماری در مچ دست زیاد مشاهده می‌شود. در بیشتر موارد اگر یک مچ تحت تأثیر این بیماری قرا ر گیرد احتمال درگیر شدن مچ دست دیگر نیز بسیار بالا می‌رود. روماتیسم مفصلی در مچ دست باعث محدودیت‌های حرکتی، تورم، درد در مچ دست و ساعد و همچنین ضعیف شدن مچ دست می‌شود. برخلاف آرتروز مچ دست این بیماری با تورم، درد و چوب شدگی و سفت شدگی پنجه دست شناخته می‌شود.

سندرم تونل کارپال

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که فشار زیادی روی عصب میانی دست وجود داشته باشد. این بدان علت است که عصب میانی از تونل کارپال در کف دست و نزدیکی مچ دست می‌گذرد. از علائم شایع این بیماری می‌توان به بی‌حسی انگشت شست دست، انگشت میانی، انگشت اشاره و انگشت حلقه اشاره نمود، انگشت کوچک مشمول این بی‌حسی نمی‌شود. این احساس از مچ دست به سمت ساعد کشیده شده و زمانی که اشیائی را در دست گرفته‌اید خود را نشان می‌دهد. درد ناشی از این بیماری می‌تواند شما را از خواب بیدار کند. افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال در دستان خود احساس ضعف کرده و ممکن است اشیا از دست آنها بیفتند.

کیست‌های گانگلیون

این کیست‌ها بافت‌های نرمی هستند که در قسمت مچ دست ایجاد می‌شوند. کیست‌های گانگلیون بزرگ‌تر باعث ایجاد دردهای شدیدتری می‌شوند. کیست‌های گانگلیون که به شکل برآمدگی‌های نرم معمولاً به قطر 3 سانتی‌متر ایجاد می‌شوند ممکن است تغییر سایز بدهند. این برآمدگی‌ها حرکت نمی‌کنند و ممکن است به صورت ناگهانی یا تدریجی ایجاد شده و در آینده از بین بروند. برخی از این کیست‌ها دردناک بوده اما حدود 35 در صد از آنها بدون درد هستند. در موارد دردناک، درد مزمن شده و با حرکت مفصل تشدید می‌شود. اگر این کیست‌های به تاندون‌ها وصل شوند، انگشت تحت تأثیر ضعیف می‌شود.

تشخیص علت درد مچ دست

بیماران مبتلا به درد مچ دست اغلب از عکس‌برداری رادیولوژی، اشعه ایکس و به کار گیری اسپلینت، تمرینات ورزشی، گچ‌های ارتوپدی، تراکشن، اسپلینت ها و دیگر روش‌های مراقبتی، ام آر آی و ارزیابی کار درمانی استفاده می‌کنند.

درمان درد مچ دست

روش‌های متنوع درمانی برای بهبود درد مچ دست وجود دارد که به محل درد، شدت جراحت وارده، سن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.

استراحت

از انجام فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد مچ دست می‌شوند اجتناب کنید. از انجام کارهای منزل، تایپ کردن، انجام حرکات ورزشی مانند تنیس خودداری کنید. اگر شما ورزشکار هستید، از ورزش‌های دیگر برای حفظ تناسب اندام و آمادگی جسمانی خود در طول درمان استفاده کنید.

مچ‌بند و آتل مچ دست

اگر شما می‌خواهید به مچ دست خود استراحت دهید از مچ‌بندهای مخصوص تونل کارپال استفاده کنید. با استفاده‌ای اسپلینت های مچ دست، مفصل مچ نمی‌تواند حرکت کند و در عین حال دست شما عملکرد خود را خواهد داشت. این مچ‌بندها از مواد نئوپرین و فلز ساخته شده که حرکت مچ دست را محدود می‌کند.

دارو

استامینوفن و ایبوپروفن داروهای بدون نسخه پزشک هستند که به کاهش درد مچ دست کمک می‌کنند. داروهای ضدالتهابی که توسط پزشک تجویز می‌شوند نیز می‌توانند در کاهش درد مچ دست و ساعد مفید واقع شوند.

درمان‌های فیزیکی

درمان‌های فیزیکی می‌توانند در درمان دردهای ناشی از التهاب تاندون و آسیب‌های وارده بر مچ دست مؤثر باشند. طول درمان و برنامه‌های درمانی برای هر فرد متناسب با اهداف عملکردی آن متفاوت است.

فیزیوتراپیست بر حرکات دردناک متمرکز شده و از حرکات و فعالیت‌ها آسیب‌زا جلوگیری می‌کند بنابراین از رگ به رگ شدن‌های آتی و فشار بر ساختار مچ دست پیشگیری می‌شود.

 علاوه بر روش‌های اولیهٔ درمان درد مچ دست، متخصصان طب فیزیکی از روش‌های پیشرفته و مؤثری مثل لیزر تراپی، شاک ویو تراپی، اولتراسوند، تحریک مغناطیسی مغز و غیره نیز استفاده می‌کنند.

درمان‌های دستی

درمان‌های دستی و حرکات تدریجی مفاصل وقتی که آسیب دیدگی مچ دست حاد است یا در هنگام حرکات تهاجمی مچ دست وقتی که آسیب‌دیدگی مزمن است به راحت‌تر انجام شدن حرکات دست کمک می‌کند. ماساژ بافت نرم به آرام و شل شدن عضلات کمک می‌کند. فیزیوتراپیست ممکن است حرکات ورزشی کششی را به شما توصیه کند که در محل فیزیوتراپی یا در منزل انجام دهید تا دامنه حرکتی مچ دست شما افزایش یابد.

تمرین‌های ورزشی

فیزیوتراپیست میزان پیشروی تمرینات را برای شما مشخص می‌کند تا مچ دست تقویت شده و همراه با بهبود دامنه حرکتی مفاصل به ثبات برسد.

آموزش بیمار

فیزیوتراپیست از شما خواهد خواست تا مچ دست خود را در حالت طبیعی و بدون احساس فشار در زمانی که فعالیت‌هایی برای بهبود تاندون‌ها و غضروف انجام می‌دهید نگه دارید. آن‌ها به شما نشان خواهند داد که چگونه این حالت خنثی را در زمان انجام فعالیت‌های ورزشی یا انجام فعالیت‌های روزمره خود حفظ کنید.

تزریق

تزریق لیدوکائین یا کورتیکواستروئید در صورت از بین نرفتن علائم به کار برده می‌شوند. اوزون تراپی و پی آر پی از روش‌های درمانی مؤثر هستند.

عمل جراحی

در صورت شکستگی شدید استخوان‌های دست یا در صورت نیاز به اتصال استخوان‌های شکسته شده توسط سخت‌افزارهای فلزی، انجام عمل‌های جراحی ضرورت پیدا می‌کند. ترمیم تاندون‌ها و رباط‌ها در صورت پارگی با عمل جراحی انجام می‌شود. در سندرم تونل کارپال حاد ممکن است نیاز باشد تا تونل شکافته شده و در و فشار از روی عصب آن برداشته شود.

چگونه از بروز درد در مچ دست پیشگیری کنیم؟

با اینکه جلوگیری از بروز حوادث غیرمترقبه پیش‌بینی‌نشده که باعث آسیب‌دیدگی مچ دست و ساعد می‌شوند غیرممکن است اما راه‌هایی نیز برای محافظت وجود دارد. در اینجا به برخی نکات در این مورد اشاره می‌شود:

• روزانه حداقل 1000 میلی‌گرم کلسیم استفاده کنید
• از زمین خوردن پیشگیری کنید
• در زمان انجام فعالیت‌های پرریسک از محافظ مچ استفاده کنید
• اگر مدت زمان زیادی از کیبورد استفاده می‌کنید حتماً در مقاطعی به خود استراحت بدهید
• در زمان تایپ مچ دست خود را در حالت خنثی نگه دارید
• از فوم یا محافظ مچ دست برای حفظ حالت ارگونومیک مچ استفاده کنید تا از ایجاد آسیب‌ها پیشگیری شود.