درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو جلویی و خلفی (ACL,PCL)
پارگی‌های ACL (رباط صلیبی جلویی) و PCL (رباط صلیبی خلفی) جزء شایع‌ترین آسیب‌دیدگی‌های زانو، خصوصاً در ورزشکاران، هستند. ACL و PCL دو عدد از چهار رباطی هستند که ثبات زانو را حفظ کرده و به آن امکان می‌دهند بدون رفتن به طرفین، به عقب و جلو حرکت کند. ACL (رباط صلیبی جلویی)، که در مرکز زانو و درست جلوی PCL (رباط صلیبی خلفی) قرار دارد، از جلو رفتن بیش از حد استخوان ساق (تیبیا) جلوگیری می‌کند، اما PCL از عقب رفتن بیش از حد آن جلوگیری می‌کند. این دو رباط به صورت ضربدری از روی یکدیگر عبور کرده، و در کنار MCL و LCL ثبات مفصل زانو را حفظ می‌کنند.
آسیب‌های وارده به رباط‌های صلیبی اغلب بیشتر کشیدگی رباط زانو هستند تا پارگی، البته این رباط‌ها دچار پارگی‌های جزئی و کامل نیز می‌شوند. معمولاً در مواردی که آسیب‌دیدگی شدید است، سایر رباط‌ها و غضروف‌های درون زانو نیز دچار آسیب می‌شوند.
فهرست نمایش
چه چیزی باعث پارگی ACL یا PCL می‌شود؟
پارگی‌ها و کشیدگی‌های ACL و PCL معمولاً در مواردی اتفاق می‌افتد که مفصل زانو ناگهان می‌پیچد، مانند زمانی که زانو ناگهان و با زور متوقف شده یا تغییر جهت می‌دهد در حالی که پا همچنان به صورت عمود روی زمین قرار دارد. آسیب‌های ACL (رباط صلیبی جلویی)، علاوه بر پیچش ناگهانی زانو، می‌توانند در هنگام تغییر جهت، چرخش، کم کردن ناگهانی سرعت، یک فرودِ بد در هنگام پرش یا به دلیل یک برخورد مستقیم مانند تکل شدن در فوتبال نیز رخ دهند.
اما، آسیب‌های PCL (رباط صلیبی خلفی) بیشتر زمانی اتفاق می‌افتند که جلوی زانو ناگهان و باقدرت با یک جسم برخورد کند یا زانو بیش از حد باز شود مانند برخورد زانو با داشبورد در هنگام تصادفات رانندگی. آسیب‌های ACL غالباً در هنگام ورزش رخ داده و لزوماً نیازمند برخورد فیزیکی نیستند، در حالی که آسیب‌های PCL بیشتر حاصل ضربات یا برخوردهای پرقدرت هستند.
پارگی‌های ACL و PCL چه علائمی دارند؟
عموماً هنگام پاره شدن ACL یا PCL، شخص دچار درد و ورم‌های جزئی تا شدید می‌شود. در آسیب‌های ACL (رباط صلیبی جلویی)، شخص درست بعد از وقوع آسیب‌دیدگی دچار زانو درد می‌شود، در حالی ورم زانو ظرف 4 تا 12 ساعت بروز می‌کند. در آسیب‌های PCL (رباط صلیبی خلفی)، درد در جلو یا طرف داخلی زانو احساس می‌شود.
در این حالت زانو دچار بی‌ثباتی شده و در طول فعالیت‌های ورزشی یا روزانه خالی می‌کند. به علاوه، شخص در ناحیه زانو دچار بی‌ثباتی یا کاهش حرکت نیز می‌شود.
اکثر پارگی‌های رباط، با یک صدای «تق» یا احساس خالی کردن زانو همراهند.
بی‌ثباتی زانو بیشتر در پارگی‌های ACL اتفاق می‌افتد تا پارگی‌های PCL.
پارگی ACL یا PCL چگونه تشخیص داده می‌شود؟
معمولاً تشخیص آسیب‌های ACL و PCL بر مبنای تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه بالینی انجام می‌شود. تشخیص پارگی‌های ACL و PCL پس یک ارزیابی فیزیکی از مفصل زانو انجام می‌گیرد که شامل لمس ناحیه آسیب‌دیده برای یافتن هرگونه ورم و آزمایش قابلیت حرکت و انعطاف‌پذیری مفصل از طریق حرکت دادن پا در جهات مختلف است. همچنین، پزشک سؤالاتی در مورد نحوه وقوع آسیب‌دیدگی می‌پرسد تا بداند چه نوع حرکتی باعث آسیب شده است و بر همین اساس تعیین کند کدام یک از رباط‌ها آسیب دیده است. در برخی موارد، از عکس‌های رادیولوژی و ام‌آرآی برای تعیین شدت آسیب و تشخیص آسیب‌دیدگی سایر رباط‌ها یا غضروف‌ها استفاده می‌شود. (با گرفتن عکس رادیولوژی می‌توان از عدم وجود هرگونه شکستگی مطمئن شد. همچنین با انجام ام‌آرآی اطمینان حاصل می‌شود که آسیبی به منیسک‌ها یا سایر غضروف‌ها وارد نشده است).
درمان آسیب‌دیدگی رباط‌ها
درمان پارگی‌های ACL و PCL تا حدودی به میزان آسیب‌دیدگی و فعالیت‌هایی که عموماً انجام می‌دهید بستگی دارد. اگر به عملکرد کامل این رباط‌ها نیاز ندارید، دچار درد یا بی‌ثباتی قابل توجهی در ناحیه زانو نشده‌اید یا رباط‌ها کاملاً پاره نشده‌اند، نیازی به جراحی نخواهید داشت.
روش درمانی RICE
درمان اولیه آسیب‌دیدگی رباط‌ها شامل استراحت، استفاده از یخ و بالا بردن عضو آسیب‌دیده می‌شود. برخی از موارد پارگی جزئی رباط، بعد از چند هفته استراحت و سپس یک دوره توانبخشی، که برای تقویت زانو انجام می‌شود، شروع به بهبودی می‌کنند.
وسایل کمکی
در این شرایط، چوب زیر بغل، که بخشی از وزن بدن را از روی زانوی آسیب‌دیده برمی‌دارد و بریس که از زانو پشتیبانی می‌کند، برای بیمار تجویز می‌شود.
ورزش و فیزیوتراپی
فیزیوتراپی، که معمولاً بخشی از درمان است، باعث تقویت عضلات پشتیبان زانو و افزایش دامنه حرکتی می‌شود. متخصص طب فیزیکی ورزش‌های تقویت کننده عضلات چهار سر ران و باسن (مانند، انقباض عضلات چهار سر، بالا آوردن مستقیم پا، خم و راست کردن مفصل ران، تمرینات ایزومتریک چند زاویه‌ای چهار سر ران) را به بیماران آموزش می‌دهد.
لیزرتراپی
درمان با لیزر کم شدت (LLLT) درمانی انقلابی برای درد‌ها و آسیب‌های مزمن است، که در آن با استفاده از نیروی متمرکز نور به فرایند التیام آسیب و پارگی رباط‌های صلیبی شتاب داده می‌شود. سلول‌های آسیب‌دیده در واکنش به تماس با نور ترمیم شده، سلامت خود را دوباره به دست آورده و التیام می‌یابند.
اوزون‌تراپی
اوزون‌تراپی باعث ترمیم و سفت شدن ساختارهای شل شده و همچنین رباط‌ها و بافت‌های همبند دارای پارگی‌های جزئی می‌شود. پرولوزن چرخه درد و التهاب را متوقف کرده و باعث بهبود گردش خون، افزایش جریان خون حامل مواد مغذی و رسیدن آب به بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود. این وضعیت، محیط زانو را برای بهبودی آماده کرده و باعث افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد زانو می‌شود.
پی‌آرپی (PRP)
پلاسمای غنی از پلاکت، ورزشکارانی که دچار پارگی جزئی رباط شده و به درمان‌های محافظه‌کارانه جواب نداده‌اند را به طور مؤثری درمان می‌کند. معمولاً، ورزشکاران تنها با یک تزریق پی‌آرپی قادر خواهند بود بعد از حدود 12 هفته فعالیت‌های ورزشی خود را از سر بگیرند.
درمان‌های دستی
کایروپراکتیک تنها می‌تواند در طول دوره ریکاوری (بهبودی از درمان اصلی) یا در موارد آسیب‌دیدگی خفیف ACL (رباط صلیبی جلویی) مفید باشد. در درمان‌های کایروپراکتیک تجویز شده برای آسیب‌دیدگی رباط‌ها بر انجام تمرینات فیزیکی جهت بازیابی قدرت عضلات تمرکز نشده و متخصص طب فیزیکی تنها به کاهش یا تسکین التهاب زانوهایتان کمک می‌کند. در اینجا، از کمپرس یخ، اولتراسوند برای التیام بافت نرم استفاده می‌شود.
جراحی
گاهی اوقات پزشک، بسته به شرایط بیمار، جراحی را برای ترمیم یا بازسازی رباط‌های آسیب‌دیده تجویز می‌کند. جراحی در مواردی ضروری می‌شود که رباط کاملاً پاره شده، درد و بی‌ثباتی زانو شدید باشد، یا برای حفظ سطح جاری فعالیت‌های فیزیکی (برای مثال، در ورزشکاران) به عملکرد کامل رباط نیاز باشد. جراحی ACL (رباط صلیبی جلویی) از جراحی PCL (رباط صلیبی خلفی) متداول‌تر بوده و هر دو نوع جراحی بیشتر برای بازسازی رباط‌های قطع شده انجام می‌شوند تا ترمیم رباط‌های موجود.
گذراندن یک دوره توانبخشی بعد از جراحی، برای دستیابی به بهبودی کامل ضروری است؛ دوره بهبودی از جراحی معمولاً طولانی مدت است. در برخی موارد، استفاده از بریس زانو بعد از آسیب‌دیدگی، ثبات زانو را بهبود بخشیده و به جلوگیری از تکرار آسیب نیز کمک می‌کند.
