تنگی کانال نخاع: علت، علائم و درمان تنگی کانال نخاع
تنگی کانال نخاع هنگامی اتفاق میافتد که در آن یک یا چند دهانه استخوانی (روزنه) داخل ستون فقرات، تنگ شوند و فضا را برای حضور عصبها کاهش دهند. این فرآیند در داخل کانال نخاع (جایی که نخاع به وسط منتهی میشود) و/یا در روزنه های بین مهره ای که عصبهای نخاعی در آن از کانال نخاع خارج میشوند، رخ میدهد. با توجه به مکان و این مورد که چه مقدار تنگی در طول زمان به وجود می آید، یک عصب نخاعی یا نخاع ممکن است حالت فشردهای پیدا کند و حالت درد، حس مورمور، بیحسی و/یا ضعف را به وجود آورد.
[sv slug="alert"]برای بیشتر افراد، تنگی مجرا به دلیل ایجاد تغییر توسط آرتروز، به وجود می آید. همانطور که کانال نخاع باریک میشود، فضاهای باز بین مهره های بدن شما کوچکتر میشوند. تنگی آن میتواند نخاع یا عصبهای اطراف آن را اذیت کند و حالت درد، حس مورمور شدن، یا بیحسی را در پاها، بازوها، یا نیم تنه شما، به وجود آورد.
درمانی برای تنگی کانال نخاع وجود ندارد، اما درمانهای غیرجراحی و ورزشهای متنوع برای کنترل درد ناشی از آن، وجود دارد. بیشتر افراد که از مشکل تنگی کانال نخاع رنج میبرند، به صورت عادی زندگی میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد تنگی کانال نخاع و رزرو وقت مشاوره با کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر در اصفهان به شماره های 03132367465 و 03132330382 تماس حاصل فرمایید.[sv slug="alert1"]
فهرست نمایش
- 1 انواع تنگی کانال نخاع
- 2 دلایل ایجاد تنگی کانال نخاع
- 3 فاکتورهای پُرریسک در تنگی کانال نخاع
- 4 علائم تنگی کانال نخاع
- 5 تشخیص تنگی کانال نخاع
- 6 درمان تنگی کانال نخاع
- 7 عوارض
- 8 جلوگیری از تنگی کانال نخاع
- 9 سوالات متداول
انواع تنگی کانال نخاع
انواع تنگی کانال نخاع، بر اساس وضعیت نخاع طبقه بندی شده است. این امکان وجود دارد که شخص بیشتر از یک نوع از این مشکل را داشته باشد. دو نوع اصلی تنگی کانال نخاع عبارتند از:
- تنگی در گردن: در این وضعیت، فرآیند تنگ شدن در بخشی از نخاع که درون گردن شما قرار گرفته است، اتفاق می افتد.
- تنگی در ناحیه کمر: در این وضعیت، فرآیند تنگ شدن در آن بخش از ستون فقرات، در ناحیه کمر، اتفاق میافتد. این مورد، یکی از متداولترین انواع تنگی کانال نخاع میباشد.
دلایل ایجاد تنگی کانال نخاع
ستون فقرات از ناحیه گردن شما شروع و به ناحیه کمر منتهی میشود. استخوانهای موجود در ستون فقرات شما، کانالی را ایجاد میکند که از نخاع (عصبهای) شما محافظت میکند.
برخی افراد با کانال نخاع کوچک به دنیا میآیند؛ اما تنگی کانال نخاع، بیشتر هنگامی رخ میدهد که در آن اتفاقی میافتد که منجر به تنگ شدن فضای خالی بین ستون فقرات میشود. عوامل ایجاد تنگی کانال نخاع، عبارتند از:
رشد بیش از حد استخوان
آسیبدیدگی منجر به ساییدگی و پارگی، نشأت گرفته از بیماری آرتروز، میتواند باعث ایجاد خارهای استخوانی گردد. خارهای استخوانی قابلیت رشد در داخل کانال نخاع را خواهند داشت. بیماری پاگِت (Paget)، به بیماری گفته میشود که معمولاً افراد بزرگسال را هدف قرار داده و باعث رشد بیش از حد استخوان در ستون فقرات میشود.
فتق دیسک
کوسن های نرمی که به عنوان کمک فنر بین مهره های شما عمل میکنند، با مرور زمان و افزایش سن، خشک میشوند. وجود تَرَک در دیسکهای بیرونی ممکن است باعث آزاد شدن مقداری از این ماده داخلی نرم و ایجاد فشار بر روی نخاع یا عصبهای آن، شود.
رباطهای ضخیم شده
طنابهای محکمی که استخوانهای ستون فقرات شما را به یکدیگر متصل نگه میدارند، میتوانند با مرور زمان سفت و ضخیم شوند. این رباطهای ضخیم شده، قادر هستند درون کانال نخاع، به سمت بالا حرکت کنند.
تومورها
رشدهای غیرعادی میتواند در داخل نخاع، داخل غشاءهایی که نخاع رو میپوشاند، یا در فضای بین نخاع و مهره، به وجود آید. این موارد غیرمعمول هستند و با تصویربرداری ستون فقرات (استفاده از اِم آر آی یا سی تی اسکن)، قابل تشخیص خواهند بود.
آسیبدیدگیهای ستون فقرات
تصادفات خودرویی و دیگر حوادث، میتوانند منجر به ایجاد دررفتگی یا شکستگی در یک یا چند مهره از بدن شوند. استخوان جا به جا شده در اثر شکستگی ستون فقرات، ممکن است به محتوای کانال نخاع آسیب برساند. ورم کردن بافتهای نزدیک، بلافاصله پس از انجام عمل جراحی، نیز میتواند فشار مضاعفی بر نخاع یا عصبهای آن وارد کند.
فاکتورهای پُرریسک در تنگی کانال نخاع
بیشتر افراد با مشکل تنگی کانال نخاع، سنی بیشتر از 50 سال دارند. با اینکه تغییرات فرسایشی میتواند باعث ایجاد مشکل تنگی کانال نخاع در کودکان نیز شود، موارد دیگر احتیاج به تحقیق و بررسی خواهد داشت. این موارد شامل حادثه، ناهنجاری مادرزادی ستون فقرات (که به آن اسکولیوز نیز گفته میشود) و مشکل ژنتیکی که بر روی رشد استخوان و ماهیچه در بدن تاثیر میگذارد، میباشد. تصویربرداری ستون فقرات قادر است این دلایل را از یکدیگر تفکیک کند.
علائم تنگی کانال نخاع
تعداد قابل ملاحظه ای از نشانه ها و علائم برای وجود تنگی کانال نخاع وجود دارد. این نشانه ها و علائم بخصوص، معمولاً به وسیله محل و شدت تنگی ایجاد شده در نخاع، تخمین زده میشوند.
علامتها و نشانه های متداول در ایجاد تنگی کانال نخاع
برخی از علائم و نشانه های متداول در تنگی کانال نخاع، ممکن است شامل یک یا چند مورد باشند که در زیر توضیح داده شده اند:
درد وابسته به ریشه کوچک
درد وابسته به ریشه کوچک میتواند از ستون فقرات به سمت بازو یا پا (یا به طور غیرمعمول، به هر دو بازو یا پا)، انتشار یابد. این درد میتواند از یک میزان خفیف یا آرام، به درد الکتریکی مانند یا احساس سوزش، تغییر پیدا کند.
بیماری ریشه های عصبی (Radiculopathy)
بیماری ریشه های عصبی، شامل نقایص عصبی نشأت گرفته از فشار ریشه های عصبی ستون فقرات، میباشد. این نقایص عبارتند از: حس مور مور شدن، بیحسی، یا ضعفی که به بازو یا پا منتقل میشود.
بیماری نخاع (Myelopathy)
بیماری نخاع، شامل نقایص عصبی نشأت گرفته از فشار نخاع، میباشد. این نقایص عبارتند از: حس مور مور شدن، بیحسی، یا ضعفی که به بازو یا پا منتقل میشود. بیماری نخاع ممکن است شامل نقایص دیگری در بدن، مانند مشکل کنترل روده/مثانه، نیز باشد.
سندروم دُم اسب (Cauda equina)
این سندروم باعث ایجاد نقایص عصبی، ناشی از فشار دُم اسب (ریشه های عصبی نخاع که در پایین ستون فقرات وجود دارد)، میشود. نشانه ها و علائم زیاد (شامل بیحسی ناحیه زین و/یا بی اختیاری روده/مثانه)، ممکن است در اندامهای پایین گسترش پیدا کند. سندروم دُم اسب، برای جلوگیری از آسیب دائمی عصبهای بدن، باید سریعاً تحت نظر پزشکی قرار گیرد.
چگونگی آغاز علائم تنگی کانال نخاع
معمولاً تنگی کانال نخاع به مرور زمان، با آهستگی شروع و درد آن کم و زیاد میشود (درد آن ادامه دار نمیباشد). درد آن بیشتر در طی انجام فعالیتهای خاص مانند راه رفتن و دوچرخه سواری سر بالا به وجود می آید. بعد از استراحت یا خم شدن به سمت جلو، درد آن کاهش پیدا خواهد کرد.
در مواقعی نادر، تنگی کانال نخاع، در درجه اول، به صورت یکی از نقایص عصبی، مانند بیحسی و/یا ضعف (در مقایسه با درد)، معرفی میشود.
علائم تنگی کانال نخاع با توجه به محل
با توجه به محل وقوع، نشانه ها و علائم تنگی کانال نخاع میتواند متفاوت باشد. نشانه ها و علائم متداول برای محلهای متفاوت، در زیر نشان داده شده اند.
تنگی کانال نخاع در ناحیه کمر
تنگی کانال نخاع در ناحیه کمر، ممکن است باعث ایجاد فشار در یک عصب نخاعی ناحیه کمر شود و سیگنال درد، حالت مورمور، بیحسی و/یا ضعف را در پاها، ارسال کند. اگر دُم اسب (عصبهای ستون فقرات که دنباله آنها به سمت پایین کانال کمری نخاع منتهی میشود) فشرده شود، سندروم دُم اسب ممکن است به وجود آید.
تنگی کانال نخاع در ناحیه گردن
تنگی کانال نخاع در ناحیه گردن ممکن است باعث فشردگی یک عصب نخاع در ناحیه گردن و ارسال سیگنال درد، حالت مورمور، بیحسی و/یا ضعف در بازوها، شود. اگر نخاع حالت فشردگی پیدا کند، درد و/یا نقایص عصبی، ممکن است در هر محلی از بدن، تحت درجه ای از فشار (که شامل پاها نیز میشود)، تجربه شود.
تشخیص تنگی کانال نخاع
متخصص سلامت شما، سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد، درباره علائم از شما سوال خواهد کرد و از شما آزمایش فیزیکی خواهد گرفت. در طی انجام آزمایش فیزیکی، متخصص سلامت شما ممکن است نخاع شما را لمس کند، بر روی نقاط مختلف از بدن شما فشار وارد آورد تا منشاء ایجاد در را پیدا کند. متخصص احتمالاً از شما درخواست خواهد کرد تا به جهت های مختلف خم شوید تا موقعیتهای مختلف ستون فقرات شما را که منجر به ایجاد درد میشود را پیدا کند و اگر درد مربوط به عوامل دیگر میباشد، آن را تشخیص دهد. متخصص شما شرایط تعادل، چگونگی حرکت، راه رفتن و قدرت بازو و پای شما را مورد بررسی قرار میدهد.
از شما آزمایشات تصویربرداری گرفته میشود تا ستون فقرات شما مورد بررسی قرار گیرد و محل دقیق، نوع و میزان مشکل، تخمین زده شود. مطالعات تصویربرداری عبارتند از:
اشعه ایکس
اشعه ایکس، مقداری کم از تشعشعات را مورد استفاده قرار میدهد و قابلیت نشان دادن تغییرات در استخوانها، مانند کاهش ارتفاع دیسک و به وجود آمدن خارهای استخوانی که منجر به تنگ کردن فضای موجود در نخاع میشوند را نیز دارد.
اِم-آر-آی (MRI)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (اِم-آر-آی)، از امواج رادیویی و یک آهنربای قوی برای به وجود آوردن تصاویر مقطعی از ستون فقرات، استفاده میکند. اِم -آر-آی تصویرهایی دقیق از عصبها، دیسکها، نخاع و حضور هرگونه تومور، فراهم میکند.
سی تی اسکن
یک توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)، ترکیبی از اشعه های ایکس میباشد که تصاویر مقطعی از ستون فقرات را فراهم میکند. یک سیتی اسکن، رنگی مخالف را برای وضوح بیشتر نخاع و عصبها، اضافه میکند.
درمان تنگی کانال نخاع
درمان تنگی کانال نخاع، به محل تنگ شده و شدت نشانه ها و علائم شما، بستگی دارد.
با پزشک، درباره بهترین درمان برای وضعیت خود، مشورت کنید. اگر علائم شما خفیف باشد یا اصلاً علائمی احساس نمیکنید، پزشک شما ممکن است وضعیت شما را، با پیگیری از طریق وقتهای ملاقات مداوم، مورد بررسی قرار دهد. او ممکن است تعدادی نکات مراقبت از خود را به شما منتقل کند تا شما بتوانید از آنها در خانه استفاده کنید. اگر این موارد کمک نکند، او ممکن است به شما دارو یا درمان فیزیکی تجویز کند. عمل جراحی، در صورت عدم تأثیر دیگر درمانها، میتواند یک گزینه باشد.
داروها
داروهای متداولی که از آنها برای کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاع استفاده میشود، عبارتند از:
مُسکنها
استفاده از داروهای مُسکن مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و غیره)، ناپروکسِن (Aleve و غیره) و اَستامینوفن (Tylenol و غیره)، ممکن است به صورت موقت، برای کاهش ناراحتی ناشی از تنگی کانال نخاع، صورت پذیرد. این داروها، به طور معمول، فقط برای مدت کوتاهی تجویز میشوند. دلیل این امر، نبودن مدارک کافی برای تأثیرگذاری بلند مدت آنها، میباشد.
داروهای ضد افسردگی
دوزهای شبانه از داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای، مانند آمی تریپتیلین (amitriptyline)، میتواند به کاهش درد مزمن کمک کند.
داروهای ضد تشنج
بعضی از داروهای ضد تشنج، مانند گاباپِنتین (نورونتین) و پِرگابالین (لیریکا)، برای کاهش درد ناشی از آسیب به عصبها، استفاده میشوند.
مواد افیونی
داروهای کدئین دار، مانند اُکسیکدون (اُکسیکانتین، روکسیکودون) و هیدروکودون (نورکو، ویکودین) ممکن است برای تسکین درد به صورت کوتاه مدت، مفید باشند. مواد افیونی نیز ممکن است، به صورت محتاطانه و برای درمان طولانی مدت، مورد استفاده قرار گیرد؛ اما این داروها عوارض شدیدی، از جمله اعتیاد را با خود به همراه خواهند داشت.
درمان فیزیکی
داشتن یک برنامه مناسب بر اساس درمان فیزیکی و ورزش، تقریباً بخش جدایی ناپذیر هر فرآیند درمان تنگی کانال نخاع، میباشد. اگرچه ورزشهای تنگی کانال نخاع شفابخش نیستند، اما فعال بودن و ضعف به دلیل عدم فعالیت اضافه، برای بیماران اهمیت دارد.
پزشک معالج ممکن است یک برنامه درمان فیزیکی تحت نظارت خود، تجویز کند. بعد از اجرای دستورالعمل درمان فیزیکی در یک بازه زمانی، بیشتر افراد میتوانند به برنامه ورزشی موردنظر خود مراجعه کنند. کلید انجام این کار، شروع آرام و ساخت قدرت و تحمل با گذشت زمان میباشد.
اصلاح فعالیتها
توصیه میشود تا از انجام ورزشهایی که شرایط را برای تنگی کانال نخاع بدتر میکنند، جلوگیری شود. برای تنگی ناحیه کمر، بیماران معمولاً در حالت خم شده رو به جلو، احساس راحتی بیشتر میکنند. برای مثال، یک فعالیت اصلاح و توصیه شده، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- راه رفتن به صورت خمیده و تکیه دادن به یک روروَک یا سبد خرید، در عوض راه رفتن مستقیم.
- دوچرخه سواری ثابت (خم شدن رو به جلو بر روی دستگیره ها)، در عوض راه رفتن به عنوان یک ورزش.
- نشستن بر روی یک تکیه گاه، در عوض نشستن بر روی یک صندلی با پشت صاف.
برِیس کمر
بعضی از افراد ممکن است با بستن یک برِیس گردن یا برِیس کمر و جلوگیری از حرکت ستون فقرات در جهتی دردناک، احساس راحتی بیشتری پیدا کنند. با اینحال، استفاده از یک برِیس، معمولاً فقط برای زمانهایی کوتاه و جلوگیری از غیرشرطی کردن ماهیچه ها، توصیه میشود. این عمل، میتواند به حفاظت کمتر از ستون فقرات و ایجاد درد بیشتر، منتهی شود.
تزریقات استروئید اِپیدورال
با استفاده از راهنمایی اشعه ایکس (فلوروسکوپی) و رنگ مخالف، یک سوزن، به طور دقیق، به درون کانال نخاع وارد میشود. دلیل این امر، قادر بودن کورتیکواستروئید به تزریق درون فضای اِپیدورال، میباشد. هدف از یک تزریق استروئید اِپیدورال، کاهش التهاب ناشی از ریشه عصبی و/یا نخاع میباشد.
اگرچه تسکین درد ایجاد شده توسط یک تزریق استروئید اِپیدورال، معمولاً به صورت موقت میباشد، اما ممکن است فرصتی برای ادامه دادن ورزشها و حرکات کششی بر طبق برنامه درمان فیزیکی را به وجود آورد.
تزریقات اِپیدورال معمولاً همیشه باعث تسکین درد نمیشوند و مواردی بسیار نادر از عوارض جدی در آنها مشاهده شده است. مطرح کردن ریسکهای احتمالی و فواید تزریقات اِپیدورال با یک متخصص حرفه ای، امری مهم میباشد.
عمل جراحی
اگر شما با مورد شدیدی از تنگی کانال نخاع مواجه هستید، ممکن است با راه رفتن و کنترل وضعیت مثانه و روده خود، مشکل پیدا کنید. پزشک شما ممکن است نوعی عمل جراحی، برای ایجاد فضا در بین استخوانها، توصیه کند تا از شدت التهاب کاسته شود. شما ممکن است دچار موارد زیر شوید:
- لامینِکتومی: در این فرآیند، قسمت عقب مهره تحت تاثیر قرار گرفته، برداشته میشود.
- لامینوپلاستی: پزشک شما، ابزاری فلزی را در مهره گردن شما کار میگذارد تا پُلی را در قسمت باز ستون فقرات شما، ایجاد کند.
- لامینوتومی: پزشک، بخشی از مهره شما را برای کاهش فشار وارده، برمیدارد.
- جراحی کم خطر: این نوع جراحی، به جلوگیری از ادغام ستون فقرات، کمک میکند. روش این کار، جدا کردن استخوان به گونه ای است که آسیبهای وارده به بافتهای سالم نزدیک، کاهش یابد.
- فرآیند رفع فشار: پزشک در این فرآیند، معمولاً از ابزاری نوک تیز برای برداشتن بخشهایی از رباطهای ضخیم شده شما در نخاع، استفاده میکند. شما فقط در صورت داشتن تنگی کانال نخاع کمری (ایجاد شده توسط رباطهای ضخیم)، این فرآیند را انجام خواهید داد.
انجام عمل جراحی، ریسکهای مرتبط با خود را به همراه دارد. با پزشک خود درباره میزان تاثیر این روش، مدت زمان بهبودی و موارد دیگر، قبل از انجام عمل، صحبت کنید.
عوارض
اگر به مشکل تنگی کانال نخاع خود رسیدگی نکنید، وضعیت آن میتواند با گذشت زمان بدتر شود. علائم بخصوصی وجود دارد که امکان دائمی شدن آنها وجود دارد و عبارتند از:
- بیحسی
- ضعف
- ایجاد مشکل در حفظ تعادل
- از دست دادن کنترل مثانه و روده
- فلج شدن
جلوگیری از تنگی کانال نخاع
به خاطر آنکه همه، با رسیدن به سن 50 سال، دچار بیماری استئوآرتریت (آرتروز) میشوند، امکان جلوگیری از تنگی کانال نخاع در ناحیه کمر، وجود ندارد؛ اما قادر خواهید بود تا ریسک ابتلا به آن را کاهش دهید. موارد زیر، راههایی هستند که شما میتوانید از آنها برای سالم نگه داشتن ستون فقرات خود، استفاده کنید:
- انجام ورزش مداوم: ورزش کردن باعث قوی شدن عضلات میشود، از کمر شما محافظت میکند و به انعطاف پذیری ستون فقرات شما کمک میکند. ورزشهای ایروبیک مانند راه رفتن، شنا، دوچرخه سواری و تمرین وزنه، همه برای کمر شما مناسب میباشد.
- حالت بدنی درستی داشته باشید: روش درست و امن بلند کردن اجسام سنگین را پیدا کنید. همچنین، بر روی یک تشک سفت بخوابید و بر روی صندلی که از انحنای طبیعی کمر شما محافظت میکند، بنشینید.
- وزن مناسبی داشته باشید: داشتن اضافه وزن، منجر به ایجاد فشار بیشتر بر روی کمر شما خواهد شد و در به وجود آمدن علائم تنگی کانال نخاع در ناحیه کمر، مشارکت خواهد داشت.
سوالات متداول
آیا مشکل تنگی کانال نخاع میتواند خود به خود حل شود؟
به طور کلی، نه. دلیل این امر آن است که متداولترین عوامل ایجاد تنگی کانال نخاع، مورد "ساییدگی و پارگی" برای سنین معمولی بر روی استخوان، به همراه ساختار ستون فقرات، می باشد.
آیا مشکل تنگی کانال نخاع میتواند در بیش از یک نقطه از ستون فقرات، در یک زمان، به وجود آید؟
بله. مشکل تنگی کانال نخاع میتواند در چند نقطه به صورت همزمان به وجود آید. نمونه این امر، تنگی ناحیه کمر و تنگی گردن، به طور همزمان میباشد.
آیا درمانهای دیگر به کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاع، کمک میکنند؟
طب سوزنی و انجام عمل کایروپراکتیک، ممکن است به کاهش درد خفیف ناشی از تنگی کانال نخاع در افراد، کمک کند.
