درمان آرتروز و ساییدگی مفصل شانه با فیزیوتراپی و ورزش
آرتروز یک بیماری تحلیل‌برنده مفصلی است که در آن غضروف یا سطوح لغزنده مفصل گوی و کاسه‌ای شانه، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. آرتروز معمولاً به دلیل ساییدگی و فرسایش مفصل در طول سال‌ها اتفاق می‌افتد، اما همچنین می‌تواند در اثر نتیجه طولانی‌مدت آسیب‌دیدگی شانه و یا بی‌ثباتی آن (دررفتگی) نیز رخ دهد. هنگامی که آرتریت یا آرتروز رخ می‌دهد، سطح صاف مفصل، نامنظم و زبر می‌شود و خارهای استخوانی در لبه مفصل پدیدار می‌گردند. این امر منجر به درد شانه و کاهش دامنه حرکتی آن می‌شود. خوشبختانه، آرتروز مفصل شانه به آرامی پیشرفت می‌کند. درمان آرتروز بر مواردی همچون: کاهش التهاب، تمرینات کششی فیزیوتراپی ، تمرینات حفظ دامنه حرکتی مفصل، تمرینات تقویت‌کننده عضلات شانه و اجتناب از فعالیت‌های محرک، برای جلوگیری از فرسایش بیشتر مفصل، متمرکز است.
علائم
در آرتروز شانه، دردی عمیق و کلی، شانه را فرا می‌گیرد و در پی آن ممکن است حرکت شانه محدود شده و یا شانه سفت گردد. آرتروز شانه تا حدودی کمتر از آرتروز مفصل زانو و ران شایع است، چرا که این مفاصل وزن بیشتری از بدن را تحمل می‌کنند. بنابراین، بیشتر بیماران مبتلابه آرتروز شانه یک عامل خطر، مانند آسیب‌دیدگی قبلی، استعداد خانوادگی و یا استفاده بیش‌ازحد از مفصل به‌صورت طولانی‌مدت را تجربه نموده‌اند.
انواع آرتریت مفصل شانه و علل آن‌ها
به‌طورکلی سه نوع اصلی آرتریت (التهاب مفصل)، شانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد:
استئوآرتریت (آرتروز)
آرتروز و یا "ساییدگی" مفاصل، یک بیماری تحلیل برنده است که پوشش صاف و نرم قسمت بیرونی (غضروف مفصلی) استخوان‌ها را از بین می‌برد.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی سیستمیک است که پوشش مفصلی یا سینوویوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود و معمولاً چندین مفصل را در دو طرف بدن درگیر می‌کند.
آرتروز پس از آسیب‌دیدگی
آرتروز پس از آسیب‌دیدگی، نوعی آرتروز است که پس از یک آسیب‌دیدگی مانند شکستگی یا دررفتگی شانه توسعه می‌یابد. همچنین آرتروز می‌تواند پس از پارگی عضلات و تاندون‌های روتاتورکاف ایجاد شود، که در اصطلاح پزشکی به آن " آرتروپاتی روتاتورکاف" می‌گویند.
تشخیص
آرتریت و آرتروز شانه از طریق شرح حال بیمار و انجام یک معاینه کامل تشخیص داده می‌شود. تصویربرداری اشعه X برای تشخیص وجود اختلالات مفصلی، تنگ شدن فضای مفصل و خارهای استخوانی بسیار مفید است. این شرایط معمولاً همراه با آرتروز در مفاصل دیده می‌شود. برای تشخیص این بیماری به‌طورمعمول نیازی به انجام تصویربرداری (MRI) نیست.
درمان
محدود کردن فعالیت‌های مفصل
از انجام فعالیت‌های دردناک، اجتناب ورزید، به‌طورکلی باید فشار وارده بر ناحیه آسیب‌دیده را کاهش دهید. تا آنجا که ممکن است در طول دوره بهبودی، فعالیت‌هایی همچون: بلند کردن اجسام، بردن دست به سمت بالای سر و یا به سمت پشت بدن (به عنوان مثال، برداشتن کیف از صندلی عقب ماشین) را محدود کنید. بهترین محدوده امن برای شانه، پایین نگه‌داشتن بازو (در مقابل خود) ، نزدیک به بدن است.
گرما درمانی
گرما کمک می‌کند تا بافت برای حرکات کششی آماده گردد و باید قبل از جلسات تمرینی اعمال شود. بهترین روش ، گرم کردن کل بدن است که می‌تواند به کمک دوش آب گرم و یا وان حمام به مدت 10 الی 15 دقیقه صورت بپذیرد.
سرما درمانی
استفاده از کیسه یخ به مدت 20 الی 30 دقیقه ، دو یا سه بار در روز، می‌تواند درد و التهاب شانه را کاهش دهد.
شانه بند طبی
شانه بندهای طبی انواع مختلفی دارند و می‌توانند از دو بخش مجزای شانه پشتیبانی به عمل آورند. بر اساس ناحیه آسیب‌دیده و نوع آرتروز، می‌توان از شانه‌بندهای مختلفی استفاده نمود.
داروها
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپرین یا ایبوپروفن برای کاهش التهاب مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- اگر شما به آرتریت روماتوئید مبتلا باشید، ممکن است پزشک داروهایی را تجویز نماید که پیشرفت و سرعت بیماری را کند می‌کنند، مانند: متوترکسات، همچنین می‌توان از تزریق کورتیکواستروئیدها بهره گرفت.
داروهای تزریقی
تزریق کورتیکواستروئیدها و سایر داروها در ناحیه" ساب آکرومیال" یا در ناحیه " تاندون‌های روتاور کاف" می‌تواند علائم بیمار را کاهش دهد. همچنین می‌تواند فرایند ترمیم و توانبخشی بیمار را سرعت بخشد و در مواردی همچون آرتریت روماتوئید نیز می‌توان از آن استفاده نمود. تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) و تزریق ازون (اکسیژن فعال) نیز می‌تواند در کاهش درد و سفتی مفصل کمک‌کننده باشد.
فیزیوتراپی
تکنیک‌های درمانی فیزیوتراپی مانند: ماساژ درمانی، تحریک نقاط ماشه‌ای، حرکت شانه، درمان‌های دستی، تمرینات مخصوص درد شانه، اولتراسوندتراپی و الکتروتراپی می‌تواند سرعت‌ترمیم و بهبودی بیمار را افزایش دهد، همچنین انعطاف‌پذیری و عملکرد بیماران نیز افزایش خواهد یافت.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی آرتروز شما را درمان نخواهد کرد، اما می‌تواند حرکت شانه را بهبود بخشیده و عملکرد آن را افزایش دهد، در نتیجه درد شانه شما کاهش خواهد یافت، از استرس و فشار وارده بر شانه‌ها کاسته خواهد شد و از ایجاد التهاب آتی در مفصل جلوگیری به عمل خواهد آمد.
کایروپراکتیک (درمان دستی)
انجام درمان‌های دستی می‌تواند از ایجاد عوارض ناشی از آرتروز جلوگیری به عمل آورد. درمان کایروپراکتیک و درمان دستی می‌تواند به کاهش درد، بازگرداندن حرکت مفصل و افزایش دامنه حرکتی شانه کمک نماید.
الکتروتراپی (برق‌درمانی)
درمان "تحریک الکتریکی اعصاب (TENS) " با یک دستگاه کوچکی که با باطری کار می‌کند، می‌تواند از طریق مسدود کردن تکانه‌های عصبی درد را کاهش دهد. از اولتراسوندتراپی (امواج صوتی) نیز برای گرم کردن بافت‌های عمقی و بهبود جریان خون استفاده می‌شود.
تمرینات
تمرین کششی حالت آونگ
این ورزش برای کمک به حفظ تحرک مفصل و انعطاف‌پذیری عضلات و تاندون‌های شانه در نظر گرفته‌شده است. این تمرین به شرح زیر انجام می‌شود:
- درحالی‌که ایستاده و یا نشسته‌اید، بازوی خود را به‌صورت عمودی و نزدیک به بدن نگهدارید.
- اجازه دهید بازوی شما به سمت جلو و عقب تاب بخورد، سپس به سمت پهلوها و در آخر هم به‌صورت دایره‌ای در هر دو جهت دست خود را تاب دهید. تنها درد خفیفی با اجرای این حرکت باید حس گردد.
تمرینات کششی غیرفعال
تمرینات کششی غیرفعال باید پس از تمرین کششی آونگ انجام شود. این تمرینات را یک یا دو بار در روز به مدت چند ماه انجام دهید، شانه سفت شده به‌واسطه این تمرینات باید نرم‌تر گردد، همچنین محدوده حرکتی مفصل نیز باید طبیعی‌تر شود. سه تمرین زیر را در ست‌های 10 تا 20 بار تکرار، به‌صورت روزانه انجام دهید.
- کشش زیر بغل: از بازوی سالم خود کمک بگیرید تا بازوی آسیب‌دیده را بروی یک قفسه، کمد و یا هر شیئی که ارتفاع آن تا سینه باشد، قرار دهید. به آرامی زانو را خم کرده وسعی کنید زیر بغلتان تحت کشش قرار بگیرد. با هر بار کشش سعی کنید بازوی خود را کمی دورتر ببرید.
- لغزاندن انگشتان بر روی دیوار: با فاصله‌ای حدود سه‌چهارم طول بازو خود در مقابل دیوار قرار بگیرید. تنها به کمک انگشتان خود (از عضلات شانه کمک نگیرید) سعی کنید بازوی خود را تا سطح شانه‌ها بالا بیاورید.
- کشش به کمک حوله. یک حوله به طول حدود 90 سانتیمتر بردارید، آن را با هر دو دست خود در یک زاویه 45 درجه نگهدارید. از بازوی سالم خود کمک بگیرید تا بازوی آسیب‌دیده را به سمت ناحیه کمر بکشد. این حرکت را می‌توان در حالتی که حوله به‌صورت افقی قرارگرفته است نیز تکرار نمود.
هدف از این تمرینات کشش شانه تا آستانه درد است، اما نباید دردی ایجاد شود.
تمرینات تقویتی برای شانه
برای بازگرداندن قدرت عضلانی، اجرای این تمرینات لازم است.
- تمرین چرخش به سمت بیرون. آرنج‌های خود را در زاویه 90 درجه نگهدارید، نزدیک به دو طرف بدنتان قرار دهید. با دستان خود یک باند کشی را گرفته و ساعد خود را تنها حدود 5 الی 7 سانتیمتر به سمت بیرون ب چرخانید. به مدت 5 ثانیه این حالت را نگهدارید.
- تمرین چرخش به سمت داخل. آرنج خود را در زاویه 90 درجه نگهدارید، نزدیک به پهلوی بدنتان قرار دهید. یک باند کشی را به دور دستگیره" در" قلاب کنید. انتهای دیگران را با یک دست نگه‌داشته، حدود 5 الی 7 سانتیمتر ساعد خود را به سمت داخل بچرخانید و به مدت 5 ثانیه نگهدارید. ساعد شما مانند باز و بسته شدن یک "در" باید در چرخش باشد.
- تمرین لیفت یا بلند کردن دست‌ها. آرنج خود را در زاویه 90 خم‌کنید. باند کشی را در نزدیکی آرنج‌ها قرار دهید. بازوهای خود را به سمت خارج بدن 10 الی 12 سانتیمتر از یکدیگر دور کنید و به مدت 5 ثانیه نگهدارید.
انتظار می‌رود در طول این تمرین درد خفیفی ایجاد شود. اگر درد تیز و یا شدیدی در مفصل شما ایجاد شد، می‌تواند نشانگر وجود یک مشکل زمینه‌ای باشد، بنابراین در صورت بروز درد، این تمرین را برای چند روزی متوقف کنید.
