یکی از انواع آسیب‌دیدگی‌های مفصل زانو، دررفتگی زانو است که در آن استخوان‌های زانو از محل خود خارج می‌شوند. این دررفتگی معمولا در محل اتصال دو استخوان زانو رخ می‌دهد. هنگامی که دررفتگی یا نیمه دررفتگی زانو رخ می‌دهد، مفصل زانو به طور موقت بی‌تحرک شده و از شکل طبیعی خود خارج می‌شود. رباط‌ها نوارهای قوی هستند که استخوان‌ها را در محل خود نگه می‌دارند و پایداری استخوان در محل صحیح خود را تضمین می‌کنند. پارگی رباط‌ها می‌تواند منجر به دررفتگی یا نیمه دررفتگی استخوان‌ها شود. اصطلاح نیمه دررفتگی زانو برای اشاره به دررفتگی جزئی زانو استفاده می‌شود. همچنین، پارگی رباط‌های کشکک زانو (پاتلا) نیز ممکن است به علت برخی از آسیب‌دیدگی‌ها اتفاق بیفتد.
درمان‌های توانبخشی ارائه‌شده در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر به بیمار کمک می‌کنند تا پس از دو هفته به تدریج دامنه حرکتی مفاصل را در محل آسیب‌دیده و شکستگی کشکک زانو بازیابد. البته ممکن است هنوز مفاصل سست و ناتوان باشند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
علل
برخی از عوامل شایع دررفتگی زانو عبارتند از:
- تصادفات موتوری که باعث وارد آمدن ضربه به زانو و دررفتگی، نیمه دررفتگی یا انحراف کشکک زانو می‌شوند.
- تصادف اتومبیل با عابر پیاده
- زمین خوردن: خطر دررفتگی مفصل زانو در نتیجه زمین خوردن و انتقال وزن بدن روی زانوها در هنگام زمین خوردن و چرخش ناگهانی زانو در هنگام زمین خوردن وجود دارد.
- آسیب‌دیدگی‌های صنعتی
- آسیب‌دیدگی‌های ورزشی که بسیار شایع بوده و باعث دررفتگی یا نیمه دررفتگی زانو می‌شوند.
- وراثت: برخی رباط‌ها در برخی افراد از بدو تولد سست بوده و مستعد آسیب‌دیدگی هستند.
علائم و نشانه‌ها
- آسیب‌دیدگی که باعث درد شدید و ناگهانی زانو می‌شود.
- تغییر شکل مفصل
- علائم ورم ناگهانی در زانو
- کبودی سریع
- افرادی که دچار دررفتگی زانو شده‌اند در حرکت دادن زانو ناتوان بوده و زانوی آنها خالی می‌کند.
- ناتوانی در تحمل وزن
- اگر علائمی از بی‌حسی در ساق پا یا روی پا به دلیل دررفتگی یا نیمه دررفتگی زانو ایجاد شده نشان‌دهنده آسیب‌دیدگی شدید عصب است.
- علائم عدم وجود نبض در پا یا رنگ‌پریدگی و سرد بودن پاها نشانه آسیب‌دیدگی عروق خونی است.
طبقه‌بندی
بر اساس جهت دررفتگی استخوان تیبیا، دررفتگی و نیمه دررفتگی زانو به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- دررفتگی قدامی زانو: یک نوع دررفتگی شایع زانو بوده و به دلیل کشیدگی زیاد ایجاد می‌شود. ممکن است پارگی رباط صلیبی خلفی نیز اتفاق بیفتد. کشش ممکن است باعث آسیب‌دیدگی عروق و آسیب‌دیدگی انتیمال عمومی شود.
- دررفتگی خلفی زانو: دومین نوع دررفتگی زانو، دررفتگی خلفی زانو به دلیل خمش محوری زانو (آسیب داشبورد) است. احتمال پاره شدن شریان پاپلیتال در این نوع از دررفتگی زیاد است.
- دررفتگی جانبی زانو: به دلیل والگوس یا فشار واروس اتفاق می‌افتد. پارگی رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی نیز معمولاً در این نوع آسیب‌دیدگی دیده می‌شود. احتمال آسیب‌دیدگی عصب پرونئال در این نوع دررفتگی زیاد است.
- دررفتگی میانی زانو: والگوس یا فشار واروس. پارگی رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی
- دررفتگی چرخشی زانو: شایع‌ترین نوع دررفتگی بوده و معمولاً غیرقابل‌تقلیل است.
عوارض جانبی
عوارض ناشی از دررفتگی و نیمه دررفتگی زانو عبارتند از:
- یکی از عوارض شایع دررفتگی زانو، پارگی تاندون‌ها، رباط‌ها و تقویت عضلات در مفصل آسیب‌دیده است.
- آسیب‌دیدگی عروق خونی با عصب‌ها در اطراف مفصل زانو
- در صورتی که دررفتگی زانو شدید باشد یا دررفتگی مکرراً ایجاد شده باشد، احتمال آسیب‌دیدگی‌های دیگر نیز وجود دارد.
- با افزایش سن، آرتروز بر مفصل زانو تأثیر می‌گذارد.
تشخیص
پزشک با استفاده از روش‌های زیر آسیب‌دیدگی را ارزیابی کرده که انتخاب روش به ظاهر دررفتگی یا نیمه دررفتگی زانو بستگی دارد.
- اشعه ایکس: برای مشخص شدن شکستگی یا عدم شکستگی استخوان
- معاینه عصب‌ها: شما می‌توانید حس لامسه را ارزیابی کرده و بررسی کنید که آیا برخی از گروه عضلات در زمان تست عصب کار می‌کنند یا نه.
- ارزیابی نبض: عروق زانو ممکن است در اثر دررفتگی زانو آسیب ببینند. پزشک باید نبض را در پا مورد بررسی قرار دهد.
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس از عروق: آسیب‌دیدگی عروق ممکن است به کمک عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس مشخصم شود.
درمان
جا انداختن
ممکن است پزشک برخی مانورهای ملایم را برای کمک به جاانداختن زانو در محل مناسب و صحیح امتحان کند. درد و ورم مشخص می‌کند که آیا قبل از انجام این فرایند شما نیاز به بیهوشی دارید یا نه.
بی‌تحرک نگه داشتن زانو
پزشک با استفاده از اسلینگ یا اسپلینت به مدت چند هفته پس از جاانداختن زانو آن را بدون تحرک نگه می‌دارد. میزان گستردگی آسیب‌دیدگی عصب، بافت‌های محافظ و عروق خونی، مدت زمان استفاده از اسلینگ یا اسپلینت را مشخص می‌کند.
مسکن
ایبوپروفن (آدویل، موترین و…)، استامینوفن (تایلنول) و ناپروکسن (آلیو) داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک هستند که به کاهش درد کمک می‌کنند.
گرما درمانی و سرما درمانی
استفاده از یخ بر روی قسمت آسیب‌دیده می‌تواند به کاهش درد و التهاب مفصل آسیب‌دیده کمک کند. این فرایند را می‌توان در دو روز اول پس از آسیب‌دیدگی به مدت یکی تا دو ساعت انجام داد تا بهبودی مؤثری حاصل شود. برای کاهش درد و گرفتگی عضلات، پس از کاهش التهاب، می‌توان ناحیه آسیب‌دیده را با استفاده از گرما گرم کرد. هر بار گرم کردن نباید بیش از ۲۰ دقیقه طول بکشد و می‌توان آن را به مدت ۲ تا ۳ روز پس از کاهش التهاب انجام داد.
توانبخشی و فیزیوتراپی برای درمان دررفتگی زانو
فیزیوتراپی و توانبخشی به کاهش درد زانو کمک کرده و توان حرکتی آن را افزایش می‌دهد. ممکن است شما علائمی داشته باشید که عملکرد حرکتی شما را به شدت محدود کند. روش‌های درمانی متعددی در فیزیوتراپی برای درمان دررفتگی زانو وجود دارد. انجام حرکات ورزشی تجویزی باعث تقویت، کشش یا افزایش دامنه حرکتی مفصل می‌شود. مداخلات فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های بهبودی بافت‌ها به کاهش التهاب و درد مفصل زانو کمک می‌کند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
تمرینات ورزشی برای درمان دررفتگی زانو
شروع سریع اقدامات توانبخشی به صورت محدود برای دررفتگی و نیمه دررفتگی زانو با اقدامات درمانی محافظه‌کارانه باید انجام شود.
- فلکشن ۹۰ درجه به ۴۵ درجه زانو: باید متناسب با میزان دامنه حرکتی و با یک زانوبند طبی انجام شود تا کشش رباط‌های زانو را در دوران بهبودی زانو کاهش دهد. ۸ هفته پس از ثابت نگه داشته شدن زانوی دررفته، نیاز به حفاظت از زانو کاهش یافته و می‌توان کار با دستگاه پرس پا را شروع کرد. می‌توان حرکات ورزشی زیر را انجام داد:
- دوچرخه: استفاده از دوچرخه ثابت پس از دررفتگی کشکک زانو یک روش مؤثر برای بازیابی دامنه حرکتی در زانوی آسیب‌دیده است. دوچرخه همچنین به تقویت عضلات چهار سر ران کمک می‌کند.
- تمرینات ایزومتریک: برای تقویت عضلات بدون ایجاد فشار ناخواسته بر مفصل، انقباض ایزومتریک عضلات چهار سر ران بسیار حائز اهمیت است. این روش می‌تواند به طور آرام و بدون اعمال فشار مستقیم بر روی زانوی آسیب‌دیده، قدرت عضلات چهار سر ران را افزایش دهد.
- انقباض عضلات چهار سر ران با استفاده از حوله: زمانی که شما توانایی انقباض عضلات چهار سر ران را بدون احساس درد به طور کامل پیدا کردید، تمرینات را کمی سخت‌تر کرده و با قرار دادن یک حوله لوله شده در زیر ساق پا زانو را به اندازه ۳ اینچ بالا بیاورید.
- کشش ساق پا: تقویت عضلات چهار سر ران با کشش ساق پا فقط پس از این که شما قادر به انجام بدون درد تمرین انقباض به وسیله حوله بودید قابل انجام است.
- کشش عضلات چهار سر ران: در این حرکت عضلات چهار سر ران کشیده می‌شود. این حرکت باید در انتهای تمرینات ورزشی شما انجام شود.
