اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) نوعی آرتریت است که عمدتاً بر مفاصل ستون فقرات اثر میگذارد. در اثر این بیماری ستون فقرات سفت و دردناک میشود که این وضعیت میتواند بر چگونگی حرکت شما تاثیر بگذارد. برخی از استخوانهای ستون فقرات ممکن است به هم متصل شوند. اسپوندلیت آنکیلوزان بر سایر مفاصل بویژه در مفاصل ران، شانهها و دیوارهی قفسه سینه نیز اثر میگذارد. روماتیسم ستون فقرات زمانی ایجاد میشود که استخوانهای ستون فقرات در محلی که تاندونها به آن متصل شدهاند و در بین مفاصل ملتهب میشوند. بدن تلاش میکند تا این آسیب را با ایجاد استخوان جدید ترمیم کند و با رشد آن در نهایت استخوانهای ستون فقرات بهم متصل میشوند. ابتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان در هر زمانی ممکن است رخ دهد اما معمولاً در جوانی، اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی شروع میشود. همچنین مردان سه برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا به این عارضه را دارند.
درمانی برای اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) وجود ندارد اما هدف از درمان آن آموزش و تسکین علائم این بیماری است و فیزیوتراپی مهمترین نقش را از این منظر ایفا میکند. روشهای فیزیوتراپی مورد استفاده در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر شامل گرمای تابشی، الکتروتراپی، مگنتتراپی، ماساژ، ترکشن و ورزش میباشند. هر چند این روشها همیشه موجب برطرف شدن علائم دردناک نمیشوند و بطور کلی اقدامات کوتاهمدت هستند. جهت رزرو نوبت یا مشاوره میتوانید با شمارههای ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
دلایل اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
دقیقاً دلیل ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان (انکیلوزان ساکن) مشخص نیست. اما مطالعات نشان دادهاند که بیشتر افراد مبتلا به این بیماری دارای یک نشانگر ژنتیکی شایع به نام HLA-B27 هستند. وجود نشانگر ژنتیکی HLA-B27 نشان میدهد که ژنها نقش مهمی در بروز این بیماری دارند. اما هنوز علت دقیق ارتباط بین ژنتیک و بروز اسپوندیلیت آنکیلوزان روشن نشده است و مکانیسم دقیق اثر این ژن در بروز بیماری هنوز مورد بررسی است.
عوامل خطر اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
عامل خطر در واقع فاکتوری است که موجب افزایش احتمال ابتلا به یک بیماری یا وضعیت خاص است:
- جنسیت: مرد
- سن: بزرگسالان و جوانان (۱۵ تا ۳۵ سال)
- ژنتیک: اعضای خانواده مبتلا به اسپوندلیت آنکیلوزان
- داشتن نشانگر ژنتیکی HLA-B27
- بیماری التهابی روده
علائم اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
علائم روماتیسم ستون فقرات میتوانند به آرامی پدیدار شوند و ممکن است شروع آن سالها پیش از اینکه بیماری تشخیص داده شود، باشد. این علائم میتوانند خفیف باشند اما از طرف دیگر ممکن است به حدی شدید باشند که موجب ناتوانی شخص گردند. همچنین این بیماری ممکن است به یکباره تشدید شود و سپس بهبود پیدا کند که بدین معنی است که علائم آن میتوانند ظاهر شوند و از بین بروند. علائم اصلی عبارتند از:
- درد پایین کمر و خشکی کمر که بیشتر از سه ماه ماندگار است. این درد معمولاً در نیمهی دوم شب یا هنگامی که از تخت بلند میشوید بدتر است، اما به تدریج با حرکت بهتر میشود. همچنین ممکن است درد و گرفتگی به حدی باشد که شما را از خواب بیدار کند.
- درد و تورم در مفصل ران، زانو یا دیگر مفاصل
- درد باسن
- احساس خستگی و اختلال خواب
- مشکل در تنفس (تنگی نفس)
- انحنای ستون فقرات
مراحل اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
اگرچه مراحل مشخصی برای بیماری روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد، اما اختلالات در طول زمان پیشرفت میکنند. پیشبینی دوره اختلال دشوار است و پیشرفت بیماری در هر فردی ممکن است متفاوت باشد. علائم این بیماری معمولاً با درد در پایین کمر آغاز میشود، اما گاهی اوقات ممکن است در مفصل خاجی خاصرهای (مفصل ستون فقرات و لگن خاصره) آغاز شود. بسیاری از افراد حملات گاه به گاه دردی خفیف را تجربه میکنند، در حالی که در موارد دیگر، درد شدید و مداوم و کاهش انعطافپذیری وجود دارد. در موارد شدیدتر، التهاب دیسکهای ستون فقرات میتواند به حدی پیشرفت کند که ساختار استخوانی در سراسر مهرهها را تحت تأثیر قرار داده و به صورت کامل ستون فقرات را به هم متصل و یکپارچه کند (فیوژن).
عوارض اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
- مشکلات عصبی/ سندروم دم اسب
- شکستگی ستون فقرات
- فشرده شدن نخاع
- آمیلوئیدوز
- درد پاشنه پا یا التهاب تاندون آشیل
- ضایعات رومانوس
- کاهش اتساع قفسه سینه و ظرفیت حیاتی
- احتمال عفونت قفسه سینه
تشخیص اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
پزشک سوالاتی دربارهی علائمتان میپرسد و شما را معاینه میکند که شامل معاینه کمر، مفاصل و قفسه سینه است. همچنین ممکن است سابقهی پزشکی شما را نیز مورد بررسی قرار دهد. اگر پزشک تشخیص دهد که ممکن است مبتلا به روماتیسم ستون فقرات باشید، احتمالاً شما را به یک روماتولوژیست ارجاع میدهد. روماتولوژیست پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماریهایی که بر مفاصل و بافت اطراف اثر میگذارند، تخصصص دارد. در مطب پزشک یا بیمارستان ممکن است از شما خواسته شود تا آزمایشهای زیر را انجام دهید:
- آزمایشهای خون
- تصویربرداری با اشعه ایسک از کمر و مفاصل
- اسکن ام آر آی از مفاصل
درمان اسپوندلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات)
در حال حاضر علاج کاملی برای بیماری روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد، هر چند برخی درمانها میتوانند به تسکین علائمی که ممکن است داشته باشید کمک کنند:
مدیریت و کنترل
انجام ورزش میتواند به شما در تسکین درد و افزایش انعطافپذیری کمک کند و باعث سهولت در حرکت شود. این به معنای انجام تمرینات ورزشی روزانه برای کاهش درد پایین کمر است و در صورت توانایی، شامل شنا کردن به صورت منظم نیز میشود.
گردنبند طبی
درمان معمول برای اسپوندیلوز شامل استفاده از گردنبندهای محکم در صورت آرتروز یا اسپوندیلوز گردن است. در کنار آن معمولاً از داروهای مسکن استفاده میشود.
دارو درمانی
- داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی میتوانند به کاهش درد و خشکی مفاصل کمک کنند. همچنین ممکن است در کند کردن پیشرفت بیماری نیز موثر باشند.
در صورتی که علائم بیماری شدید بوده و سایر درمانها تاثیری نداشته باشند ممکن است پزشک داروهای دیگری را تجویز کند که شامل موارد زیر میباشند:
- داروهای ضد روماتیسمی و اصلاح کنندهی بیماری (DMARDs) مانند سولفاسالازین
- درمانهای بیولوژیکی مانند مهارکنندههای عامل نکروز تومور (TNF) شامل اتانرسپت و آدالیمومب
تزریق استروئید
اگر مفاصل دردناک و ملتهب باشند ممکن است پزشک از تزریق استروئید به مفصل استفاده کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیستها میتوانند ورزشهایی را به شما آزموش دهند که به شما کمک میکند تا در حد ممکن انعطافپذیر و آماده بمانید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا تمرینات تنفسی را به منظور منعطف نگه داشتن دندهها و قفسی سینه خود انجام دهید. ممکن است فیزیوتراپیست به شما آبدرمانی را توصیه کند که به معنی انجام ورزش در آب داخل استخر است.
اوزون تراپی
اوزون پزشکی با استفاده از اکسیژن خالص درجهی پزشکی و تخلیه الکتریکی با ولتاژ بالا تهیه میشود. این روش همواره برای استفاده فوری و تازه در محل (با استفاده از یک ژنراتور مخصوص) آماده میشود. درمان بیماریهای مختلف همراه با درد، مانند روماتیسم مفصلی و روماتیسم ستون فقرات، با استفاده از اوزون تراپی نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است.
ماساژ درمانی
ماساژ برای اسپوندلیت آنکیلوزان میتواند به طرق مختلف موجب تسکین بدن و آرام شدن ذهن شود. این روش موجب تحرک بیشتر و تسکین درد و خشکی عضلات میگردد. خشکی مفاصل اغلب میتواند موجب وضعیت بد قرارگیری بدن شود که استفادهی مفرط و کشیدگی عضلات را به همراه دارد.
ترکشن (کشش ستون فقرات)
ترکشن ستون فقرات که با اهداف درمانی انجام میشود شامل استفاده از نیروهای دستی یا مکانیکی به منظور تقویت و تحرک ستون فقرات میباشد. ترکشن با کشیدن عضلات صحیح ستون فقرات که در اثر اسپاسم ایجاد میشود به تسکین درد کمر کمک میکند. ترکشن ستون فقرات همچنین در باز شدن حفرههای بین مهرهای موثر است بطوری که گیرافتادگی ریشههای عصبی برطرف شده و در نتیجه درد کمر و دردهای انتشاری بهبود پیدا میکنند.
لیزر سرد (لیزر کم توان)
لیزرتراپی سرد که فتوتراپی و لیزر درمانی کم توان نیز شناخته میشود، شامل استفاده از نور لیزر کم توان بر روی آسیبدیدگیها و ضایعات به منظور تسریع بهبودی و کاهش درد میباشد. این درمان جهت افزایش سرعت، کیفیت و قدرت ترمیم بافت، کاهش التهاب و تسکین درد مورد استفاده قرار میگیرد. بیماریهای قابل درمان با لیزر کم توان و لیز درمانی عبارتند از درد روماتیسمی و روماتیسم مفصلی، اسپوندلیت آنکیلوزان (التهاب بین مهرههای ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک).
الکتروتراپی
یکی از روشهای بسیار موثر و طبیعی کنترل درد الکتروتراپی است. الکتروتراپی شامل استفاده از انرژی الکتریکی به عنوان یک درمان غیر دارویی، غیر مخدر، غیر اعتیادآور و غیر تهاجمی برای درد، اسپاسم عضلانی، ضعف عضلانی، کمبود گردش خون و کم بودن دامنه حرکتی میباشد. الکتروتراپی از طریق مسدود کردن سیگنالهای درد و جلوگیری از رسیدن آنها به مغز عمل میکند. این نوع روش درمانی میتواند بطور موثری علائمی چون درد مزمن و التهاب مرتبط با روماتیسم ستون فقرات را درمان کند.
مگنتتراپی
در صورتی که بیماری به حدی پیشرفت نکرده باشد که به دیسکهای بین مهرهای و استخوانها آسیب برساند، مگنتتراپی یکی از موثرترین درمانها را برای اسپوندیلوز فراهم میکند. همچنین در صورت روماتیسم ستون فقرات این روش میتواند به تسکین درد ناشی از آن کمک کند.