علت، علائم و درمان بیماری پارکینسون با طب فیزیکی و توانبخشی

بیماری پارکینسون (PD) متعلق به گروهی از بیماری‌هایی است که به آنها اختلالات سیستم حرکتی می‌گویند. این بیماری ناشی از بین رفتن سلول‌های تولیدکننده دوپامین در مغز است.

بیماری پارکینسون عارضه‌ای است که در آن یک ناحیه از مغز به طور پیش‌رونده، در طول چند سال آسیب می‌بیند. علائم اصلی بیماری پارکینسون عبارتند از: لرزش، کُند شدن حرکات، سفتی، گرفتگی و انعطاف‌ناپذیر شدن عضلات. در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد؛ با این حال روش‌هایی برای کمک به کاهش علائم این بیماری و حفظ کیفیت زندگی افراد بیمار تا جایی که ممکن است، وجود دارد.

علائم

همچنان که بیماری پارکینسون پیشرفت می‌کند، به طور فزاینده‌ای فرد را ناتوان می‌کند و انجام کارهای روزانه مانند حمام کردن و لباس پوشیدن را برای او دشوار یا غیرممکن می‌سازد. بسیاری از علائم بیماری پارکینسون سیستم کنترل حرکتی (توانایی کنترل عضلات و حرکت آنها) را درگیر می‌کنند. چهار علائم اولیه این بیماری عبارتند از:

• لرزش (غیرارادی، لرزش ریتمیک یک عضو بدن، سر و یا کل بدن): لرزش شناخته‌شده‌ترین نشانه بیماری پارکینسون است که اغلب با یک لرزش گاه به گاه در یک انگشت شروع می‌شود و در نهایت به کل بازو گسترش می‌یابد. لرزش ممکن است تنها یک بخش یا یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار دهد، به خصوص در ابتدا و وقتی که بیماری در مراحل اولیه خود است. این‌ طور نیست که هر کس به بیماری پارکینسون مبتلا باشد، دچار لرزش شود، ممکن است فرد بیماری این نشانه را نداشته باشد.
• سفتی و خشکی (سفتی و انعطاف‌ناپذیری اندام‌ها یا مفاصل): سفتی عضلات در بیماری پارکینسون اغلب ابتدا در پاها و گردن شروع می‌شود. اکثر افراد مبتلا به پارکینسون به این مشکل دچار می‌شوند، عضلات سفت و منقبض می‌شوند و ممکن است باعث شود برخی افراد احساس درد و ناراحتی پیدا کنند.
• کُند شدن حرکات یا جنبش نداشتن (کندی حرکات یا عدم وجود جنبش): این یکی از علائم کلاسیک بیماری پارکینسون است. با گذشت زمان ممکن است فرد مبتلا به بیماری پارکینسون یک حالت خمیده پیدا کند و راه رفتنش کُند شود و به این سو و آن سو حرکت کند. ممکن است شخص بیمار در نهایت توانایی شروع و حفظ حرکت را نیز از دست بدهد. بعد از چند سال ممکن است فرد بیمار، به عدم جنبش دچار شود و دیگر هرگز قادر به حرکت کردن نباشد.
• بی‌ثباتی در حالت قرارگیری بدن (اختلال در تعادل و هماهنگی): فردی که دچار بی‌ثباتی تعادلی شود، ممکن است حالت بدنش خمیده شود، سرش به جلو بیاید و شانه‌هایش افتاده شوند. این افراد به سمت جلو یا عقب خمیده می‌شوند و ممکن است سقوط کنند که این می‌تواند باعث صدمه دیدن آن‌ها شود.

عوامل خطر

خطرات و عوامل بیماری پارکینسون نسبتاً ناشناخته است. با این حال به نظر می‌رسد چندین عامل در ایجاد این بیماری نقش دارند:

• جنسیت: به نظر می‌رسد احتمال اینکه مردان به این بیماری دچار شوند بیشتر از زنان است.
• عوامل زیست محیطی: این نگرانی وجود دارد که تماس طولانی‌مدت با مواد سمی مانند آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کمی افزایش دهد.
• سن: پارکینسون معمولاً در اواسط یا اواخر زندگی شروع می‌شود. مطالعات موردی نشان می‌دهد که با افزایش سن، خطر ابتلا به این بیماری نیز افزایش می‌یابد، اما ابتلا افراد جوان به پارکینسون نیز غیرممکن نیست، اگر چه بسیار نادر است.
• وراثت: محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. با این حال ثابت شده است که این جهش‌ها بسیار نادر هستند، به جز در موارد شدید که در آن بسیاری از اعضای خانواده به پارکینسون دچار هستند.

شیوع

اگر چه تعداد زیادی از افراد مبتلا به پارکینسون مسن هستند، اما برخی افراد در سن 30 سالگی به این بیماری دچار می‌شوند:

• در استرالیا، از هر 350 نفر حداقل یک نفر به پارکینسون مبتلا است.
• بیماری پارکینسون در مردان (54 درصد) نسبت به زنان (48 درصد) شیوع بیشتری دارد.
• بیش از 80 درصد افراد مبتلا به پارکینسون بیشتر از 65 سال عمر کرده‌اند.
• تخمین زده می‌شود بیش از 12000 نفر از افرادی که در سن کار (15 تا 64 سال) هستند، دچار بیماری پارکینسون هستند.

تشخیص

از آنجا که پارکینسون، یکی از انواع چندین اختلال حرکتی عصبی است که دارای علائم مشابهی هستند، لازم است با پزشک متخصصی مشورت کنید که با علائم و نشانه‌های سایر اختلالاتی که ممکن شبیه پارکینسون باشند، آشنایی داشته باشد.به دلیل اینکه علم دقیقی برای تست‌های تشخیصی موجود برای پارکینسون وجود ندارد، تشخیص این بیماری بسیار دشوار است. با این حال متخصصان برای تشخیص پارکینسون، اکثراً از تست‌های زیر استفاده می‌کنند:

• توموگرافی کامپیوتری (CT): در این روش برای تصویربرداری از فعالیت‌های داخلی بدن از جمله از مغز و برای جستجوی علائم بیماری‌های مانند پارکینسون، از کامپیوتر و اشعه ایکس استفاده می‌شود.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): ام آر آی روشی است که بدون استفاده از اشعه ایکس تصاویر بسیار واضحی از بدن انسان تولید می‌کند. ام آر آی برای تولید این تصاویر از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و کامپیوتر استفاده می‌کند.
• انتشار پوزیترون توپوگرافی (پت اسکن): از این روش برای اندازه‌گیری فعالیت و عملکرد نواحی از مغز که در جنبش و حرکت کردن دخالت دارند، استفاده می‌شود.

ممکن است پزشکان داروی لوودوپا (دارویی که مغز آن را به دوپامین تبدیل می‌کند) را برای بیماران تجویز کنند، نتیجه‌ی استفاده از این دارو تسکین اختلال حرکتی بیمار است. در نتیجه با این روش نیز معمولاً می‌توان پارکینسون را تشخیص داد.

درمان

هیچ راه درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد و گزینه‌های درمانی موجود تنها برای مدیریت علائم و حفظ ظرفیت عملکردی شخص بیمار و کیفیت زندگی او کاربرد دارند.برخی از گزینه‌های درمانی استاندارد عبارتند از:

دارو

داروها معمولاً برای افزایش سطح دوپامین استفاده می‌شوند تا سرعت پیشرفت بیماری را کم کنند. داروهایی که برای بیماری پارکینسون استفاده می‎‌شوند، به طور معمول برای درمان علائم این بیماری بسیار مؤثر هستند.

ورزش و درمان فیزیکی

طیف وسیعی از روش‌های نسبتاً جدید از جمله تمرینات فیزیکی و یا تمرینات تقویت عضلات وجود دارد که شما می‌توانید در مورد آن‌ها از پزشک متخصص خود سؤال بپرسید. زمان متوسط برای زنده ماندن افراد مبتلا به پارکینسون حدود 12 سال است، اما موارد استثنایی وجود دارد که این افراد بعد از بیمار شدن بیش از 20 سال عمر می‌کنند.

هدف متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی، آسان‌تر کردن توانایی حرکتی و بهبود راه رفتن و انعطاف‌پذیری شما است. متخصص همچنین سعی می‌کند سطح سازگاری و توانایی اداره امور مربوط به خودتان را بهبود بخشد.

هیدروتراپی یا آب‌درمانی

دوره‌های آب‌درمانی ما برای افراد مبتلا به پارکینسون مناسب است؛ افرادی که می‌خواهند ورزش کنند در حالی که خطر سقوط کردن را کاهش دهند و از مزیت شناوری و مقاومت آب بهره ببرند. لازم نیست که شنا بلد باشید زیرا قرار است که به سادگی در آب ورزش کنید نه اینکه شنا کنید. عمق سر تا سر استخر ثابت و تا قفسه سینه شما است، بنابراین می‌توانید به راحتی در هر نقطه از استخر بایستید.

ماساژ

مدت زیادی است که مزایای ماساژدرمانی توسط افراد مبتلا به پارکینسون شناخته شده است. از آنجا که بیماری پارکینسون معمولاً باعث سفتی و گرفتگی عضلات می‌شود، ماساژ دادن بدن برای کاهش سفتی عضلات و مفاصل یک انتخاب عقلانی است. تا زمانی که ناحیه‌ای که ماساژ داده می‌شود حس خود را از دست نداده، ماساژ دادن کاری ایمن و بدون خطر است.

تحریک مغناطیسی مغز (TMS)

تحقیقات نشان داده است که تحریک مغناطیسی مغز یک روش ایمن و قابل‌ تحمل است و به طور گسترده‌ای برای بررسی و مدیریت اختلالات روانی و عصبی از جمله بیماری پارکینسون کاربرد دارد.

کاردرمانی

یک کاردرمانگر می‌تواند کارهای دشوار زندگی روزانه شما (مانند لباس پوشیدن و یا بیرون رفتن و خرید کردن از مغازه‌های محلی) را شناسایی کند و برای رفع آنها راه‌حل‌هایی ارائه دهد.

کاردرمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌حل‌های عملی را بیاموزید، او همچنین می‌تواند خانه شما را طوری تنظیم کند که محلی ایمن و کارآمد برای شما باشد. این کار به شما کمک خواهد کرد استقلال خود را تا زمانی که ممکن است حفظ کنید.

مشاوره رژیم غذایی

ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی می‌تواند برای برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک‌کننده باشد و برخی علائم آنها را بهبود دهد.

برای ذکر نمونه‌ای از این تغییرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• میزان فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید و به اندازه کافی مایعات بنوشید تا احتمال یبوست کاهش یابد.
• تغییراتی را در رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا از کاهش وزن ناخواسته جلوگیری کنید.

سبک زندگی

تغییرات در سبک زندگی، اغلب برای کمک به کنترل علائم حرکتی در مراحل اولیه‌ی بیماری توصیه می‌شود.

پیشگیری

از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است، قطعاً راه‌های جلوگیری از ابتلا به این بیماری نیز مانند یک راز ناشناخته باقی مانده است. با این حال برخی تحقیقات نشان داده است که کافئین (که در قهوه، چای و نوشابه یافت می‌شود) ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد. چای سبز نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

برخی تحقیقات نشان داده است که ورزش‌های هوازی منظم نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.