بیوفیدبک که با نام نوروبیوفیدبک تراپی نیز شناخته می‌شود یک روش درمانی غیرتهاجمی و غیردارویی برای بازآموزی سلول‌های مغزی است. بیوفیدبک به هر روشی گفته می‌شود که طی آن شما حرکتی انجام می‌دهید و سپس تاثیرات آن را بلافاصله مشاهده می‌کنید. به عنوان یک مثال ساده، خندیدن روبه‌روی آینه نوعی بیوفیدبک محسوب می‌شود. شما عضلات صورت خود را منقبض می‌کنید، آینه نیز فیدبک یا بازخورد این عمل شما را نشان می‌دهد و در واقع بازخورد انقباض عضلات صورت شماف همان خندیدن است.
در روش درمان بیوفیدبک به بیماران آموزش داده می‌شود که با استفاده از سیگنالهای به دست آمده از بدنشان، سلامت خود را بهبود دهند. متخصصین طب فیزیکی از روش بیوفیدبک برای بیماران سکته‌ی مغزی استفاده می‌کنند تا به آنها کمک کنند دوباره عضلات فلج خود را به حرکت دربیاورند. روانشناسان از این روش برای آرامش دادن و ریلکس کردن بیمارانی استفاده می‌کنند که دچار تنش عصبی و اضطراب هستند. متخصصین مختلف از روش بیوفیدبک بدین منظور استفاده می‌کنند که به بیماران خود آموزش دهند که چگونه با درد خود کنار بیایند.
در صورتی که فکر می‌کنید روش بیوفیدبک می‌تواند برای شما موثر و مفید باشد، لازم است با یکی از متخصصین طب فیزیکی ما مشورت کنید و این موضوع را با او مطرح کنید تا او وضعیت شما را ارزیابی کرده و تعیین کند که این روش برای شما مناسب است و یا این که باید روش‌های درمانی قدیمی را در ابتدا امتحان کنید. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر برای بیمارانی که می‌خواهند عملکرد خود در زندگی روزانه‌ی خود را بهبود دهند، خدمات کامل بیوفیدبک و نوروفیدبک را ارائه می‌دهند. تیم متخصصین ما با شما تعاملی موثر خواهند داشت تا برنامه‌ی درمانی کامل و همه جانبه‌ای برای شما تدوین کنند. ما برای بسیاری از بیماری‌ها، اختلالات و مشکلات گوناگون خدمات درمانی ارائه می‌دهیم، از جمله خدمات تخصصی برای:
- سکته‌ی مغزی
- درمان دردهای مزمن
- توانبخشی اندام‌های فوقانی
- درمان‌های ارتوپدی
- بازتوانی سیستم عصبی
- توانبخشی در پزشکی ورزشی
- برنامه‌های آنالیز دویدن
- درمان پوکی استخوان
- کنترل انواع سردرد
- توانبخشی اسکلتی-عضلانی لگن
- درمان بورسیت
برای دریافت مشاوره در زمینه‌ی روش‌های طب فیزیکی و توانبخشی این کلینیک و یا تعیین وقت قبلی می‌توانید با ما تماس حاصل فرماید.
بیوفیدبک چیست؟
پزشکان از دستگاه‌های پیچیده بیوفیدبک برای ارزیابی عملکرد درونی بدن انسان استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، شما می‌توانید با استفاده از یک دماسنج، با این دستگاه کار کنید. این دستگاه‌ها قادرند عملکردهای داخلی بدن را با دقت بسیار بالا (بیشتر از آنچه شخص حس می‌کند) نمایش دهند. اطلاعاتی که از این دستگاه‌ها به دست می‌آید، بسیار ارزشمند هستند و پزشک و بیمار هر دو از این اطلاعات برای هدایت درمان استفاده می‌کنند. دستگاه بیوفیدبک عملکردی مشابه ششمین حس برای بیمار دارد و به او کمک می‌کند “بشنود” و “ببیند” اتفاقاتی که درون بدنش رخ می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که روش بیوفیدبک در درمان بسیاری از دردها و بیماری‌ها تأثیر مثبتی دارد. یکی از تأثیرات مهم بیوفیدبک، ایجاد آرامش است، که این امر در مواردی که ناراحتی بیمار به دلیل تنش و استرس بالا ایجاد شده است، بسیار کلیدی و مهم است. دلیل این اثر این است که استرس و فشار روانی می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی بدن داشته باشد.
هدف اصلی بیوفیدبک در اغلب موارد این است که شخص واکنش ناخودآگاه خود به استرس و تنش را تغییر دهد، واکنشی که موجب ایجاد درد یا شدید شدن بیماری او می‌شود. بسیاری از متخصصین طب فیزیکی اعقاد دارند که برخی از بیماران آنها، حتی فراموش کرده‌اند که چگونه می‌تواند بدن خود را ریلکس کنند و آرامش داشته باشند. اطلاع از فیدبک (بازخورد) واکنش‌های فیزیکی بدن به استرس مانند افزایش دمای بدن و گرفتگی عضلات موجب می‌شود که بیماران بتوانند حالت‌های عصبی و پرتنش و همچنین حالت آرامش را در بدن خود درک کنند. کاهش تنش و استرس و رسیدن به سیگنالهای فیدبک در زمان آرامش، می تواند مانند یک پاداش ارزشمند برای بیمار باشد.
انواع بیوفیدبک
اصلی‌ترین انواع بیوفیدبک عبارتند از:
- الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله): اندازه گیری میزان تنش عضلانی که به بیماران کمک می‌کند، یاد بگیرند که چگونه عضلات خاصی از بدن خود را منقبض کنند.
- بیوفیدبک گرمایی (تِرمال): اندازه‌گیری دمای پوست
- نوروفیدبک یا الکتروانسفالوگرافی (EEG): نوار مغزی که در آن عملکرد مغز بررسی می‌شود.
امروزه چگونه از بیوفیدبک استفاده می‌شود؟
تکنیک‌های بالینی بیوفیدبک که طی آزمایشات اولیه‌ی این روش ابداع شدند و شکل گرفتند، امروز به طور گسترده‌ای برای درمان تعداد بی‌شماری از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. برخی از این بیماری‌ها و مشکلات عبارتند از:
- سردرد‌های میگرنی، سردرد‌های تنشی و سایر انواع دردها
- صرع
- فلج مغزی و سایر اختلالات حرکتی
- دردهای مزمن پا ، گردن و کمر
- روماتیسم
متخصصین بسیار زیادی از روش بیوفیدبک استفاده می‌کنند از جمله: روانشناسان، روانپزشکان، دندانپزشکان، متخصصین طب فیزیکی و حتی برخی پرستاران و اَنترن‌ها. اغلب این متخصصین از روش‌های درمانی دیگری استفاده می‌کنند و آن روش‌ها را با روش بیوفیدبک ترکیب می‌کنند. به بیماران آموزش داده می‌شود که چگونه تمرینات و حرکاتی برای ریلکس کردن خود انجام دهند و همچنین چگونه دریابند که چه شرایط یا عواملی موجب بدتر شدن علائم آنها می‌شود. آنها می‌آموزند که چگونه با شرایط استرس‌زا و پرتنش کنار بیایند و به آنها کمک می‌شود که عادات غلط خود را تغییر دهند. بیماران با تکنیک‌های خاصی آموزش داده می‌شوند که بتوانند کنترل بیشتری بر خود داشته باشند.
بیوفیدبک تنها برای درمان بیماری‌ها یا تسکین کامل درد استفاده نمی‌شود و به تنهایی جادویی نیست. بیوفیدبک در واقع یکی از ابزارهایی است که تخصصی در طب فیزیکی استفاده می‌شود. این ابزار به پزشکان یادآوری می‌کند که رفتار، برخورد، تفکرات و احساسات بیماران تأثیر قابل توجهی بر وضعیت سلامت فیزیکی آنها دارند. بیوفیدبک به پزشکان و بیماران کمک می‌کند به عنوان یک تیم با همکاری دوجانبه، با بیماری مبارزه کنند. این روش به پزشکان اطلاعاتی را فرا می‌دهد که آنها را در تصمیم‌گیری‌های درمانی یاری می‌دهد و برای بیماران، آگاهی فراهم می‌کند که چگونه با تغییر رفتار و آگاهی احساسی، بهبودی خود را تسریع کنند.
مزایا و معایب بیوفیدبک
مزایای بیوفیدبک عبارتند از:
- کنترل درد بدون استفاده از داروهای مسکن
- روش درمانی غیرتهاجمی
- دستیابی به نتایج بلند‌مدت در صورت به‌کارگیری صحیح این روش
- دستیابی به درک و آگاهی بسیار بالا نسبت به عادات و واکنش بدن شما به درد
معایب این روش عبارتند از:
- ممکن است زمان زیادی طول بکشد که این روش به نتیجه برسد
- ممکن است این روش بسیار هزینه بر باشد
- تمامی پزشکان برای درمان با بیوفیدبک آموزش ندیده و صلاحیت ندارند.
بیوفیدبک چگونه عمل می‌کند؟
بیوفیدبک و به طور خاص روش‌های BrainCore یا نوروفیدبک تراپی موجب می‌شوند که مغز شما آموزش ببیند که در هر موقعیت خاص، امواج یا سیگنالهای صحیحی را با میزان و شدت متناسب تولید کند. در ابتدا پزشک برخی الکترودها را روی سر بیمار می‌گذارد. این الکترودها در حین انجام فعالیتی خاص بر روی سر بیمار هستند و امواج مغزی بیمار را در حین انجام آن فعالیت (برای مثال تماشای فیلم، گوش دادن به یک داستان، خواندن یک متن با انجام بازی‌های کامپیوتری) ثبت می‌کنند. با استفاده از این ارزیابی‌ها که با نام نوار مغزی یا Q-EEG شناخته می‌شود ما می‌توانیم متوجه اختلالات عملکردی در امواج مغزی شویم.
برای انجام درمان، بیمار همزمان با تماشای تلویزیون یا انجام بازی کامپیوتری، به دستگاه متصل می‌شود. در صورتی که امواج مغزی به طور موقت قطع یا کاهش پیدا کنند و یا خللی در آنها رخ دهد، دستگاه هشداری به بیمار می‌دهد و پخش فیلم یا بازی را متوقف می‌کند. این بازخورد مداوم از عملکرد مغزی، به بیمار کمک می‌کند در زمان مناسب متوجه شود که مغزش به درستی عمل نمی‌کند. هنگامی که بیمار تمرکز کرده و فرکانس امواج مغزی به حالت طبیعی برگردد، پخش فیلم یا بازی ادامه می‌یابد.
با گذشت زمان، بیمار می‌تواند با استفاده از این فیدبک‌های مداوم از عملکرد مغزی خود، در هر موقعیتی مغز خود را کنترل کند تا مغز او امواج صحیح را با شدت صحیح تولید کند. با گذشت ۱۰ الی ۲۰ جلسه مغز شروع به اصلاح خود می‌کندو امواج مناسب را تولید می‌کند و بدین ترتیب بسیاری از علائم بیماری برطرف می‌شوند. مغز انسان در هر سنی انعطاف‌پذیر و همچنین آموزش‌پذیر است و می‌تواند به الگوهای طبیعی و سالم خود بازگردد.