خشکی و گرفتگی شانه که با نام شانه منجمد یا کپسولیت چسبنده نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن غشای سیناویال (غشای محافظتی که دور‌تادور مفصل شانه را پوشانده است) دچار التهاب شده و منقبض و ضخیم می‌شود. بافت اضافه در اطراف مفصل تشکیل می‌شود و موجب می‌شود که قسمت بالایی استخوان بازو، فضای کمتری برای حرکت داشته باشد. علت اصلی بروز علائم شانه یخ زده مشخص نیست، اما این مسئله اغلب در افرادی بروز می‌کند که سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های و مشکلات التهابی را داشته‌اند. بسیاری از بیماران نیز بعد از آسیب‌دیدگی شانه یا یک دوره بی‌حرکت بودن مفصل شانه یا جراحی مفصل شانه، دچار این مشکل می‌شوند.
مشکل خشکی و گرفتگی مفصل شانه معمولا به خودی خود خوب می‌شود. علت اصلی بروز این مشکل مشخص نیست و بنابراین روش درمانی خاصی نیز برای برطرف کردن علت اصلی و زمینه‌ای این مشکل وجود ندارد. روش‌های درمانی ارائه شده برای خشکی شانه (شانه یخ‌زده) در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر با هدف برطرف کردن علائم ناشی از شانه یخ‌زده (درد و خشکی شانه) انجام می‌شوند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی کنترل درد در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر عبارتند از درمان دستی، الکتروتراپی، اولتراسوند، شاک‌ویوتراپی و لیزر درمانی. سایر روش‌های مورد استفاده در درمان درد شما اوزون‌تراپی و تزریق پی آر پی (PRP) می‌گردند. پس از تسکین درد، با ورزش‌های مخصوص، به تسکین درد و پیشگیری از بروز مجدد مشکل کمک می‌شود. جهت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
خشکی شانه یا یخزدگی شانه چگونه بروز می‌کند؟
فرایند خشک شدن مفصل شانه و بروز عارضه شانه یخ‌زده (فروزن شولدر) معمولا با یک آسیب‌دیدگی (مانند شکستگی مفصل شانه) یا التهاب بافت‌های نرم (مانند تاندنیت، بورسیت و روتاتور کاف) آغاز می‌شود التهاب شانه موجب درد شانه می‌شود و این درد با حرکت دادن شانه بدتر می‌شود. به همین خاطر دامنه‌ی حرکتی مفصل شانه محدود می‌شود. زمانی که شانه به این منوال بی‌حرکت می‌شود، بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه ضخیم‌شده و منقبض می‌شوند و قابلیت انعطاف‌پذیری خود را رفته‌رفته از دست می‌دهند. با افزایش درد شانه، شخص شانه‌ی خود را کمتر حرکت می‌دهد و بی‌حرکتی بیشتر شانه موجب بدتر شدن انقباض و گرفتگی بافت‌های نرم اطراف کپسول مفصلی می‌شود. در این حالت استخوان بازو فضای کمتری برای حرکت خواهد داشت و ممکن است مایع سیناویال مفصلی نیز کمتر ترشح شود. در مواردی بسیار وخیم، تارهای بافتی در داخل مفصل شانه و روی سر استخوان بازو، تشکیل می‌شوند.
عواملی که احتمال بروز شانه یخ‌زده را بیشتر می‌کند؟
زنان بیشتر از مردان به یخزدگی شانه (فروزن شولدر) دچار می‌شوند و سن اغلب بیماران نیز بین ۴۰ تا ۶۵ سال است. افرادی که یه اختلالات تیروئید، دیابت، بیماری‌های خود ایمنی و آسیب‌های شانه مبتلا هستند و همجنین افرادی که سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی داشته‌اند و یا برای مدت طولانی شانه‌ی خود را حرکت نداده‌اند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به شانه یخ‌زده هستند.
علائم یخزدگی شانه
معمولا تنها یکی از شانه‌ها درگیر می‌شود اما در حدود یک سوم از بیماران، هر دو شانه دچار خشکی می‌شوند. علائم اولیه خشکی شانه و شانه یخ‌زده عبارتند از:
- درد شانه، خصوصا درد غیرمنتظره‌ای که به هیچ آسیب‌دیدگی خاصی مرتبط نیست.
- مشکل در بالا بردن دست به سمت بالای سر
- مشکل در بردن یک دست به سمت شانه‌ی دست دیگر و یا قرار دادن دست روی کمر
در صورتی که هر یک از این علائم را دارید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که این عارضه درمان نشود، شدت پیدا می‌کند و بهبودی آن ممکن است تا دو سال به طول بیانجامد.
مراحل بروز یخزدگی شانه
علائم ناشی از شانه یخ‌زده در سه مرحله و به طور تدریجی، طی ۲۴ ماه بروز می‌کنند:
آغاز روند خشک شدن شانه
در این مرحله ممکن است در هنگام حرکت دادن شانه و حتی در موقع استراحت، درد شانه حس شود.
خشک شدن (یخ‌زدن) شانه
ممکن است در این مرحله درد شانه کم شود، اما دامنه حرکتی مفصل شانه کاهش پیدا می‌کند. ممکن است بیمار متوجه شود که برخی کارها را نمی تواند با دست خود انجام دهد.
مرحله بهبودی (ذوب شدن یخزدگی)
در این مرحله، وضعیت خشک شدگی و بی‌حرکتی شانه به تدریج بهبود پیدا می‌کند و دامنه حرکتی شانه نیز کم‌کم به حالت عادی باز می‌گردد.
تشخیص عارضه‌ی شانه‌ی یخ‌زده
متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر درباره‌ی علائمی که دارید از شما سوالاتی می‌پرسند و شانه‌ی شما را معاینه و ارزیابی می‌کنند. معمولا زمانی به طور قطع، عارضه‌ی شانه یخ‌زده تشخیص داده می‌شود که بیمار نتواند شانه‌ی خود را بچرخاند. همچنین ممکن است برای بررسی وجود سایر مشکلات مفصل شانه، مانند آرتروز، انجام رادیوگرافی از مفصل شانه تجویز شود.
درمان یخزدگی شانه
کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس سرد روی شانه به کاهش درد شانه کمک می‌کند. کمپرس سرد یا کیسه‌ی حاوی سبزیجات یخ‌زده را چند بار در روز و هر بار به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه روی شانه قرار دهید.
دارودرمانی
متخصصین ما ممکن است استفاده از داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین، ایبوبروفن یا ناپروکسن را تجویز کنند.
تزریق استروئید
استفاده از تزریق استروئید در مفصل شانه دردناک، به طور معمول منجر به کاهش چشمگیر درد شانه می‌شود. استروئیدها باعث کاهش التهاب موجود در مفصل شانه می‌شوند. این داروها می‌توانند بهبود قابل توجهی در کاهش درد شانه ایجاد کنند.
اوزون‌تراپی
در روش اوزن تراپی، ترکیبی از مواد طبیعی به بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شود تا تاندون‌ها و رباطهای آسیب‌دیده به روشی غیر جراحی ترمیم و بازسازی شوند. این روش موجب تحریک عوامل رشد در بدن و در نتیجه تسریع روند بازسازی و ترمیم بافت می‌شود. وجود گاز اوزون که بسیار فعال است، می‌تواند روند با تحریک بیشتر فیبروبلاست‌ها در مفصل شانه، روند بهبودی را سرعت ببخشد.
تزریق پی آر پی
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در بافت‌های آسیب‌دیده، روش کم‌تهاجمی و موثری است که موجب کاهش درد و بهبود سایر علائم ناشی از شانه یخ‌زده می‌شود. با ارتقا دادن و تقویت توانایی ترمیم بافت در ناحیه آسیب‌دیده، فرآیند بهبودی سرعت پیدا می‌کند و همچنین بافت‌ها به نحو بهتر و مناسب‌تری بازسازی می‌شوند به طوری که علادم بیمار به طور کامل برطرف شده و بیمار می‌تواند به فعالیت‌های سابق خود ادامه دهد.
فیزیوتراپی
شالوده و اصلی‌ترین قسمت از برنامه‌ی درمان شانه‌ی یخ‌زده و درمان گرفتگی گردن فیزیوتراپی است که تمرکز آن در درجه‌ی اول بر روی تمریناتی برای کشش کپسول مفصلی و در درجه‌ی دوم تمرینات تویت شانه می‌باشد. فیزیوتراپیست ما به شما آموزش می‌دهد که چگونه این تمرینات را انجام دهید و تا چه حد می‌توانید به شانه‌ی خود فشار وارد کنید یا آن را کشش دهید. زمانی که با نحوه‌ی صحیح انجام حرکات و همچنین محدودیت‌ها ی خود آشنا شدید، می‌توانید اغلب این تمرینات را خودتان انجام دهید.
جااندازی و حرکت دادن مفصل شانه تحت بیهوشی
جااندازی و درمان دستی، روشی غیر جراحی برای بهبود حرکت‌پذیری مفصل شانه است. در این روش بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و سپس جراح، شانه‌ی آسیب‌دیده را به طور کامل و در حد نهایت دامنه حرکتی آن، حرکت می‌دهد. انجام این کار موجب موجب شکسته شدن بافت‌ها اضافی و چسبندگی شانه شده و حرکت پذیری شانه بازیابی می‌شود.
الکتروتراپی
هدف از انجام الکتروتراپی، کاهش درد و بهبود کارایی و عملکرد عضلات و مفاصل با استفاده از انتقال انرژی (انرژی الکتریکی، صوتی، نور، گرما) به بدن است. برخی از روش‌های الکتروتراپی عبارتند از اولتراسوندتراپی، لیزر سرد (LLLT) و تحریک التریکی عصب‌ها با TENS.
شاک‌ویوتراپی
برای افرادی که به درمان‌های غیرجراحی اولیه و اصلی پاسخگو نیستند و مشکل آن‌ها برای مدت بیش از سه ماه ادامه داشته است، می‌توان از روش شاک‌ویوتراپی به عنوان یک روش درمانی کارآمد استفاده کرد. شاک‌ویوتراپی دارای اثر کاویتاسیون عمقی است که اصلی‌ترین مکانیسم درمانی برای بافت‌ها ملتهب و توده‌های چسبندگی در سیستم اسکلتی-عضلانی به شمار می‌رود. شاک‌ویوتراپی می‌تواند موجب تسکین درد شانه و بهبود انعطاف‌پذیری و حرکت شانه شود.
ورزش‌هایی برای بهبود شانه یخ‌زده
قبل از آغاز تمرینات شانه، حتماً باید بدن خود را به خوبی گرم کنید. بهترین روش برای این کار این است که برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در حمام با آب گرم بمانید یا از کمپرس گرم استفاده کنید.
حرکت پاندولی دست
هنگامی که بازوی آسیب‌دیده شما آویزان است، لطفاً کمی به سمت جلو خم شوید. دست خود را کاملاً آزاد کنید و عضلات آن را رها کنید، سپس با حرکت‌های کوچک و دایره‌ای درست خود را به صورت ۱۰ تا ۱۵ بار در هر جهت (ساعتگرد و پادساعتگرد) چرخانید. این تمرین را روزانه یک بار انجام دهید. با گذر زمان و بهبود علائم، می‌توانید شعاع چرخش دست خود را افزایش دهید، اما تنش زیادی به دست خود وارد نکنید. اگر احساس می‌کنید می‌توانید تمرین را سخت‌تر کنید، می‌توانید یک وزنه با وزن ۱ تا ۲ کیلوگرم در دست خود نگه دارید.
کشش شانه با حوله
یک حوله را پشت کمر خود و در حالت افقی بگیرید. سپس حوله را با دست سالم خود بکشید تا دست آسیب‌دیده به سمت بالا کشیده شود. این حرکت را ۱۰ الی ۲۰ بار در روز انجام دهید.
دراز کردن دست به سمت مخالف بدن
می‌توانید این تمرین را در حالت نشسته یا ایستاده انجام دهید. با استفاده از دست سالم خود، بازو و آرنج دست آسیب‌دیده را بلند کرده و به سمت شانه مخالف آن بکشید. به آرامی فشاری روی دست آسیب‌دیده وارد کنید تا کشش را در شانه احساس کنید. این حالت را برای ۱۰ تا ۱۵ ثانیه حفظ کنید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
کشیدن دست به سمت بالای سر
شما می‌توانید دراز بکشید روی زمین یا روی تخت و دست آسیب‌دیده خود را به سمت بالای سر ببرید. سپس با دست دیگر، فشاری روی آرنج دست آسیب‌دیده وارد کنید تا کشش را در بازوی خود احساس کنید. این حالت را برای ۱۰ تا ۱۵ ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.