اسکولیوز عارضه‌ای است که در آن ستون فقرات بیمار به طرفین منحرف می‌شود. این عارضه یک تغییر شکل غیرطبیعی پیچیده سه بعدی است، در عکس گرفته شده به وسیله اشعه ایکس، ستون فقرات فرد مبتلا به اسکولیوز به جای این که صاف باشد مانند حروف S یا C دیده می‌شود. اسکولیوز معمولاً هم جزء بیماری‌های مادرزادی (به دلیل وجود ناهنجاری‌های مادرزادی ستون فقرات)، هم به عنوان بیماری ایدیوپاتیک (به دلایل ناشناخته، ممکن است در نوزادی، نوجوانی، جوانی یا بزرگسالی ( اسکولیوز در بزرگسالان ) رخ دهد) و هم به عنوان یک بیماری عصبی عضلانی (به عنوان علائم ثانویه بیماری‌های دیگر مانند اسپینا بیفیدا، فلج مغزی، آرتروفی عضلانی ستون فقرات یا آسیب‌های فیزیکی) طبقه بندی می‌شود.
برخی از مردم که به اسکولیوز مبتلا هستند باید تحت درمان قرار گیرند. ولی برخی دیگر از افراد که انحراف ستون فقرات آنها ملایم‌تر است ممکن است فقط به ویزیت‌های دوره‌ای توسط پزشک نیاز داشته باشند.
در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی قصر ما سالیان زیادی را صرف توسعه و پیشرفت تخصص خود در درمان مؤثر بیماری‌های مرتبط با انحنای ستون فقرات کرده‌ایم. ما با یک رویکرد کلی برای کاهش انحراف ستون فقرات با ارائه آموزش‌های لازم درباره تمرینات ورزشی، فعالیت‌ها، نحوه قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های مختلف، انجام صحیح حرکات و تنفس به بیمار در درمان این عارضه کمک می‌کنیم.
متخصصان ما همچنین از روش‌های مختلف بدون جراحی برای جابه‌جا کردن و برگرداندن مهره‌ها به حالت اصلی استفاده می‌کنند. این روش‌ها شامل استفاده از بریس ها و حرکات اصلاحی هستند. همچنین ما در کلینیک طب فیزیکی و توان بخشی قصر از دستگاه‌هایی مانند تحریک الکتریکی برای کاهش درد ناشی از انحراف ستون فقرات استفاده می‌کنیم.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یک اختلال عضلانی اسکلتی است که در آن ستون فقرات یا استخوان پشت به طرفین منحرف می‌شود. استخوان‌هایی که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند مهره نامیده می‌شوند.
انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز یک بیماری نیست و به عنوان یک خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات توصیف می‌شود. اگر از پشت به بدن نگاه کنیم معمولاً ستون فقرات صاف است. در صورت ابتلا به اسکولیوز ستون فقرات به سه شکل ممکن است خمیده شود:
- اگر ستون فقرات به سمت چپ منحرف شده باشد (شکلی مانند حرف C پیدا کرده باشد) که به آن لوواسکولیوز گفته می‌شود.
- اگر ستون فقرات به سمت راست منحرف شده باشد (شکلی مانند حرف C برعکس پیدا کرده باشد) که به آن دکسترواسکولیوز گفته می‌شود.
- اگر ستون فقرات دارای دو انحنا باشد (شکلی مانند حرف S پیدا کرده باشد)
چه کسانی به اسکولیوز مبتلا می‌شوند؟
اسکولیوز یک مشکلی است که می‌تواند در افراد هر سنی رخ دهد، اما در کودکان و نوجوانان بیشتر مشاهده می‌شود. اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان (اسکولیوز بدون علت مشخص)، رایج‌ترین نوع اسکولیوز است و معمولاً پس از سن ۱۰ سالگی رخ می‌دهد. این مشکل بیشتر در دختران نسبت به پسران دیده می‌شود. زیرا اسکولیوز یک مشکل وراثتی است، بنابراین اگر والدین، برادر یا خواهر کودک اسکولیوز ایدیوپاتیک داشته باشند، کودک باید به صورت منظم تحت معاینات پزشک خانواده برای اسکولیوز قرار گیرد.
علل ابتلا به اسکولیوز
در اکثر موارد، علت ابتلا به اسکولیوز ناشناخته است که به آن اسکولیوز ایدیوپاتیک گفته می‌شود. قبل از تشخیص اسکولیوز ایدیوپاتیک در فرد، پزشک علل محتمل ابتلا به این مشکل مانند آسیب دیدگی یا عفونت را بررسی می‌کند. علل انحراف ستون فقرات به دو دسته علل غیر اسکلتی و علل اسکلتی تقسیم می‌شوند.
- اسکولیوز غیر اسکلتی (عملکردی): وجود انحراف جزئی اسکلتی در ستون فقرات عادی است. این انحنا موقتی است. این عارضه ممکن است به دلیل ابتلا به بیماری‌ها و عوارض دیگر مانند تفاوت طول پاها یا بیماری‌های التهابی مانند آپاندیس به وجود آید. پزشکان با درمان و اصلاح مشکل زمینه‌ای، این نوع اسکولیوز را درمان می‌کنند.
- اسکلیوز اسکلتی: یک انحراف ثابت و دائمی بوده که پزشک متناسب با هر مورد اقدامات درمانی لازم را انجام می‌دهد. برخی از مواقع اسکولیوز اسکلتی بخش از یک بیماری یا سندرم مانند سندرم مارفان که یک اختلال ارثی در بافت‌های همبند می‌باشد، است. در برخی موارد دیگر این عارضه به‌خودی‌خود اتفاق نمی‌افتد. اسکولیوز اسکلتی ممکن است به دلیل ابتلا به بیماری‌های عضلانی عصبی (مانند فلج مغزی، فلج اطفال یا دیستروفی عضلانی)، بیماری‌های مادرزادی (مانند همیورتبا که دران قبل از تولد یک طرف مهره به طور کامل شکل نگرفته است)، آسیب دیدگی، عفونت‌های خاص، تومورها (مانند تومورهایی که به دلیل نوروفیبروماتوز که یک اختلال مادرزادی بوده و ممکن است همراه با تومور خوش‌خیم در ستون فقرات باشد به وجود آمده‌اند)، بیماری‌های متابولیسمی، اختلالات بافت همبند، بیماری‌های روماتیسمی یا عوامل ناشناخته (اسکولیوز ایدیوپاتیک) ایجاد شود.
اسکولیوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان تمام مراحل زیر را برای ارزیابی و تشخیص اسکولیوز انجام می‌دهند:
- سوابق پزشکی: پزشک با بیمار و والدین او صحبت کرده و سوابق کتبی پزشکی بیمار را که ممکن است برخی دلایل انحنای ستون فقرات در آن قید شده باشد مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌دهد. برای مثال اختلالات مادرزادی، جراحات یا اختلالات دیگر که ممکن است همراه با اسکولیوز به وجود آیند در سوابق پزشکی بیمار قید شده باشد.
- معاینات فیزیکی: پزشک کمر، قفسه سینه، لگن، پاها و پوست بیمار را معاینه می‌کند. همچنین وی تراز بودن شانه‌های بیمار را چک می‌کند یا محل قرار گرفتن سر را برای اینکه ببیند که آیا سر در مرکز قرار دارد یا نه ارزیابی کرده و همچنین تراز بودن دو طرف بدن را مورد معاینه قرار می‌دهد. پزشک همچنین عضلات کمر در هنگامی که بیمار به سمت جلو خم می‌شود را معاینه کرده تا متوجه شود که آیا یک طرف قفسه سینه بالاتر از طرف دیگر است یا خیر.
- ارزیابی به‌وسیله اشعه ایکس: عکس برداری به وسیله اشعه ایکس می‌تواند به تأیید تشخیص اسکولیوز کمک کند. پزشک در عکس گرفته شده به وسیله اشعه ایکس میزان انحراف ستون فقرات را بررسی می‌کند. او مهره‌های اول و آخر ستون فقرات را مشخص کرده و زاویه انحنا را محاسبه می‌کند.
پزشک انحناهای ستون فقرات را از لحاظ شکل، محل، الگو و دلیل طبقه بندی می‌کند. این اطلاعات به انتخاب بهترین روش درمانی کمک می‌کند.
راه‌های درمانی اسکولیوز
بسیاری از افراد دچار انحراف بسیار ناچیز ستون فقرات هستند که نیاز به انجام اقدامات درمانی ندارد. متخصص طب فیزیکی بر اساس سن، نحوه و میزان رشد، درجه و الگوی انحنا و نوع اسکولیوز بهترین روش درمان برای انحراف ستون فقرات و جابجایی کشکک زانو را برای هر بیمار مشخص می‌کند. پزشک ممکن است مراقبت، استفاده از بریس و یا انجام عمل جراحی را پیشنهاد دهد.
مراقبت
به طور عمومی، پزشک در صورتی که نیاز به اقدامات درمانی مشاهده نکند، از بیمار درخواست می‌کند که هر چند ماه یکبار تا زمانی که در دوران رشد است (در آن ستون فقرات هنوز در حال تکامل است) و در صورتی که درد بیمار خفیف است، برای معاینه مجدد به مطب مراجعه کند. اگر انحراف ستون فقرات بیشتر شود، درمان‌های مناسب را آغاز می‌کنند.
بریس
پزشکان برای پیشگیری از بدتر شدن انحراف، از بیماران در حال رشد که انحنای شدید دارند می‌خواهند تا از کمربندهای طبی استفاده کنند. استفاده از کمربند تا پایان سن رشد کودک به میزان تأثیر انحراف در تغییر ظاهر کودک و همچنین میزان بدتر شدن و شکل انحنای ستون فقرات بستگی دارد
تصمیم در مورد انتخاب نوع کمربند به نوع انحراف و دستور پزشک در مورد طول دوره درمان با بریس بستگی دارد.
کمربندها باید بر اساس ویژگی انحنای ستون فقرات و متناسب با هر بیمار باشد. برای دستیابی به نتایج مطلوب کمربندها تا زمانی که رشد کودک متوقف می‌شود باید مطابق با دستور پزشک و در کل ساعات روز مورد استفاده قرار گیرند.
درمان‌های فیزیکی دیگر برای درمان اسکولیوز
متخصصین طب فیزیکی ممکن است روش‌های دیگری را برای درمان اسکولیوز به کار گیرند. این روش شامل درمان‌های دستی، تحریک الکتریکی، مکمل‌های غذایی و تمرینات ورزشی است. البته تحقیقات انجام شده، تأثیر این روش‌های درمانی را در جلوگیری از پیشرفت یا وخیم‌تر شدن انحراف ستون فقرات را اثبات نکرده است.
کشش ستون فقرات
کشش ستون فقرات ممکن است به از بین رفتن انحراف جانبی غیرطبیعی ستون فقرات و بازگرداندن انحنای ستون فقرات گردنی یا کمری به زاویه بهینه برای انجام عملکرد طبیعی مفید باشد. کشش ستون فقرات احتمالاً برای افرادی که استفاده از کمربندهای طبی نتوانسته به بهبودشان کمک کند یا افرادی که تمایل به انجام عمل جراحی ندارند می‌تواند به عنوان یک روش جایگزین مورد استفاده قرار گیرد. کشش ستون فقرات یک روش غیرتهاجمی بوده که انحراف ستون فقرات را به آرامی و تدریجآ اصلاح می‌کند. کشش ستون فقرات برای تغییر شکل ستون فقرات در زمانی که تحت فشار نیست طراحی شده است. وقتی که این روش درمانی به درستی انجام شود، بی درد بوده و ستون فقرات شما تدریجاً بهبود یافته و شما سلامت خود ر ا به دست خواهید آورد.
تمرینات ورزشی: اگرچه برنامه‌های ورزشی تاثیری بر اسکولیوز ندارد ولی احتمال از دست رفتن توانایی‌های عملکردی که به مرور زمان ایجاد می‌شود را کاهش می‌دهد. برای همه مردم و همچنین افراد مبتلا به اسکولیوز انجام حرکات ورزشی برای حفظ تناسب فیزیکی بسیار مهم است.
بیماران باید ورزش را برای تأثیر آن در سلامت عمومی خود انجام دهند.
عمل جراحی
در صورتی که بیماران در حال رشد با انحراف شدید یا خطر بدتر شدن وضعیت ستون فقرات مواجه باشند، پزشک ممکن است توصیه به انجام عمل جراحی برای ترمیم انحنا یا پیشگیری از بدتر شدن وضعیت ستون فقرات نماید. یکی از روش‌های اصلی جراحی، جراحی اصلاحی، پایدارسازی و ادغام (فیوژن) انحنای ستون فقرات است. در هر صورت، بیمار باید حداقل با دو جراح مشورت کرده و در مورد گزینه‌های جراحی بهبود وضعیت خود اطلاعات کافی را کسب کند.