دیسک کمر خفیف و شدید، علائم و درمان بدون جراحی
بیرون‌زدگی دیسک کمر که با نام‌های پارگی دیسک، فتق دیسک و سرخوردگی دیسک نیز شناخته میشود، وضعیتی است که در آن قسمت مرکزی دیسک به دیواره‌ی دیسک فشار وارد می‌کند (یا حتی آن را پاره کرده و بیرون تراوش می‌کند) و به کانال نخاعی وارد میشود. اگر بیرون زدگی دیسک گسترده باشد، علائم دیسک کمر اغلب شدیدتر است. چنان چه بیرون زدگی دیسک بر عصب تأثیر نگذارد، درد می‌تواند ملایم‌تر و محدود به قسمت پایین کمر (پشت) باشد.
وارد شدن دیسک به کانال نخاعی موجب فشار به طناب نخاعی و شاخه‌های عصبی میشود. این حالت معمولا بر اثر پارگی در تارهای فیبروزی در دیواره‌ی دیسک ( به نام آنولوس فیبروز) ایجاد میشود. درون این دیواره‌ی محکم مادهی نرم و ژله مانندی وجود دارد (به نام نوکلئوس پولپوس) که در نتیجه‌ی فشار به دیسک و پاره شدن دیواره‌ی دیسک، بیرون می‌زند و وارد کانال نخاعی میشود. بالا رفتن سن و وارد شدن آسیب به کمر (فشار یا ضربه‌ی شدید) موجب می‌شوند که فرد مستعد بروز این مشکل باشد.
بیرون‌زدگی دیسک در اغلب موارد در قسمت پایینی ستون فقرات و بیش از همه بین مهره‌های چهارم و پنجم، و بین مهره‌ی پنجم و استخوان خاجی ایجاد میشود. علت بروز دردکمر، گیرافتادگی عصب‌ها بر اثر بیرون‌زدگی دیسک است. گیرافتادگی عصب علاوه بر درد موحب بیحسی، گزگز و سوزن سوزن شدن در ناحیه از بدن می‌شوذ که در واقع توسط همان شاخه‌ی عصبی پوشش داده میشود.
فهرست نمایش
درجات دیسک کمر
دیسک کمر خفیف
دیسک کمر خفیف زمانی ایجاد میشود که دیوار دیسک آسیب دیده در ستون فقرات تضعیف شود و یک برآمدگی از دیسکی که قبلاً شکل طبیعی داشته بیرون بزند. هنگامی که این اتفاق می افتد، قسمت برآمده‌ی دیسک می‌تواند به کانال نخاعی برسد و روی ریشه‌های عصبی و نخاع فشار وارد سازد. این فشار می‌تواند موجب ایجاد درد خفیف گردن و کمر درد، و همچنین درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ناراحتی در این مناطق و همچنین سایر نقاط بدن گردد. هرچند، علائم خفیف گردن و پشت به طور کامل مانع از کار یا فعالیت‌های تفریحی نمی‌شوند. در این مرحله، پزشکان به احتمال زیاد توصیه‌های درمانی محافظه کارانه‌ای برای بهبود دیسک کمر خفیف به بیمار می‌دهند. هدف از این درمان‌ها افزایش و رساندن جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی به دیسک بیرون زده است تا مجدداً شکل سالم خود رابه دست آورده و به داخل ستون فقرات بازگردد. دیسک کمر خفیف در عرض چند هفته بهبود می‌یابد. درمان‌های ضد التهابی و فیزیوتراپی به طور مؤثر درد ناشی از بیرون زدگی دیسک را درمان می‌کنند.
دیسک کمر شدید
در صورت پیشرفت وضعیت، درد پشت می‌تواند بیشتر شود. بیرون زدگی دیسک ممکن است روی اعصاب و احتمالاً حتی روی نخاع فشار ایجاد کند. این فشار می‌تواند به بروز ضعف، بی حسی و درد در اندام‌های پایینی شما منجر شود. در موارد شدید، فشار روی نخاع ممکن است موجب از بین رفتن هماهنگی در عضلات پاها شود و راه رفتن به صورت طبیعی را دشوار سازد. اگر قفسه سینه به علت اسکولیوز تغییر شکل دهد، ممکن است ریه‌ها و قلب شما آسیب ببیند. آسیب به قلب و ریه‌ها می‌تواند مشکلات تنفسی، خستگی و حتی نارسایی قلبی را ایجاد کند. خوشبختانه این علائم شدید نادر هستند. دیسک کمر شدید نیاز به درمان جراحی توسط جراح متخصص ستون فقرات دارد.
علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر
یکی از علل شایع درد کمر و درد پا بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر است. علائم دیسک کمر می‌تواند دردی مبهم و یا تیز و تیرکشنده، اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات، درد سیاتیک و اختلال در عملکرد پاها باشد. جالب است بدانید که بیرون‌زدگی دیسک کمر، همیشه هم موجب بروز علائم نمی شود. برخی از افراد بعد از گرفتن عکس رادیوگرافی از کمر خود برای تشخیص مشکلات دیگر، متوجه می‌شوند که به بیرون‌زدگی دیسک مبتلا هستند در حالی که هیچ علائمی نداشته‌ا ند.
عوامل خطر برای بیرون‌زدگی دیسک کمر
عوامل زیادی در افزایش خطر ابتلا به بیرون‌زدگی دیسک کمر دخیل هستند، از جمله:
- عادات و سبک زندگی: عا تی مانند مصرف تنباکو یا کشیدن سیگار، عدم داشتن ورزش و فعالیت منظم و عدم داشتن رژیم غذایی سالم همگی می‌توانند موجب شوند که سلامت دیسک کمتر شود.
- بالا رفتن سن: با بالا رفتن سن تغییرات بیومکانیکی در دیسک ایجاد میشود که موجب میشود دیسک به تدریج رطوبت خود را از دست بدهد و خشک شود. این موضوع باعث میشود استحکام و قابلیت ارتجاعی دیسک کم شود. به بیان دیگر، روند پیر شدن و بالا رفتن سن در بدن موجب تغییراتی در ستون فقرات میشود که در نتیجه‌ی آن ستون فقرات شما کمتر از قبل می‌تواند فشار‌های وارده را جذب و تحمل کند.
- قرارگیری بدن در حالت ناصحیح: در صورتی که در هنگام نشستن و ایستادن بدن شما در حالت ناصحیح باشد و یا کارهای مختلف را به شیوه‌ی ناصحیح انجام دهید، فشار بیش از حدی به ستون فقرات و دیسک‌های خود وارد می‌کنید
تاثیر این عوامل را با عوامل دیگری مانند فرسایش تدریجی دیسک‌ها بر اثر فعالیت‌های روزانه، آسیب‌دیدگی، بلند کردن اجسام به شیوه‌ی غلط و یا چرخش کمر در هنگام بلند کردن اجسام، ترکیب کنید . آن وقت متوجه خوهید شد که چرا دیسک‌های بین مهرهای ممکن است دچار بیرون‌زدگی یا پارگی شوند.
بیرون‌زدگی دیسک کمر چگونه تشخیص داده میشود؟
در اغلب موارد، علائم ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر، خصوصا درد کمر، موجب میشود که بیمار به پزشک مراجعه کند. ملاقات شما با پزشک معمولا شامل معاینه‌ی فیزیکی و معاینه‌ی سیستم عصبی میشود. پزشک همچنین سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند و در مورد علائمی که دارید و درمان‌هایی که تاکنون انجام دادهاید از شما سوال می‌کند.
ممکن است پزشک انجام رادیوگرافی را تجویز کند تا، علت کمر درد را بتواند تشخیص دهد و همچنین وجود سایر مشکلات در ستون فقرات، مانند آرتروز یا سرخوردگی مهره‌ها را بررسی کند.
تصاویر اسکن ام.آر.آی یا سی.تی اسکن می‌توانند میزان آسیب به دیسک را نشان دهند. این عکسبرداری‌ها می‌توانند بافت‌های نرم مانند دیسک را نیز نشان بدهند.
گاهی اوقات انجام تست میلوگرام ضروری می‌باشد. در این تست ابتدا مادهی کنتراست رنگی در ستون فقرات تزریق میشود. این ماده موجب میشود که نواحی مورد نظر در تصاویر سی.تی اسکن با وضوح بیشتری نمایان شوند و پزشک بتواند با سهولت بیشتری وضعیت را ارزیابی کند.
درمان‌های غیرجراحی برای بیرون‌زدگی دیسک کمر خفیف
در مراحل اولیه‌ی بعد از آسیب‌دیدگی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی احتمالا انجام دارودرمانی و استفاده کمپرس سرد را توصیه می‌کند.
- طی 24 تا 48 ساعت پس از آسیب‌دیدگی، اعمال کمپرس سرد با کاهش جریان خون موجب کاهش تورم، اسپاسم عضلانی و درد میشود. هرگز یخ را مستقیما روی پوست خود قرار نهدهید. در عوض، بسته‌ی کمپرس سرد و یا یخ را در یک حوله بپیچید و ان را روی محل آسیب‌دیده قرار دهید. نگذارید کمپرس سرد برای مدت زمان بیش از 15 دقیقه روی محل باقی بماند.
- داروهای تجویزی می‌تواند شامل داروهای ضدالتهاب برای کاهش تورم، داروهای شل‌کننده‌ی عضلات برای رفع اسپاسم و داروهای مسکن برای رفع درد باشد.
- در صورتی که درد شما خفیف تا متوسط باشد، با کمک دروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برطرف میشود. این داروها درد و التهاب را به طور همزمان تسکین می‌دهند.
- معمولا بعد از 48 ساعت، می‌توان گرمادرمانی را آغاز کرد. گرمادرمانی موجب افزایش جریان خون و شل شدن عضلات میشود. افزایش گردش خون در ناحیه آسیب‌دیده موجب میشود که سموم تحریک‌کننده و التهاب‌زا که در نتیجه‌ی اسپاسم عضلانی و آسیب دیسک، در ناحیه‌ی آسیب‌دیده تجمع پیدا کرده‌اند، از این ناحیه دفع شوند. کمپرس گرم را هرگز مستقیما روی پوشت قرار ندهید. در عوض آن را در حوله بپیچید و نگذارید بیش از 20 دقیقه روی محل بماند.
جراحی بسته دیسک کمر شدید
جراحی بسته دیسک کمر شامل روش غیرجراحی برای کاهش روند پیشرفت بیماری و درد ناشی از آن هستند. از جمله این روش‌ها می‌توان به انواع تزریق‌ها مثل تزریقهای اپیدورال،تزریق بلوک فاست، اوزون‌تراپی، رادیوفرکوئنسی،prp، جراحی با لیزر اشاره کرد.
تزریق در ستون فقرات
در صورتی درد پا شدید باشد و یا شخص دچار ضعف عضلانی در پاها شده باشد، ممکن است پزشک تزریق استروئید در ناحیه اپیدورال در ستون فقرات را تجویز کند. با انجام تزریق اپیدورال، داروی ضدالتهاب در ناحیه‌ی نزدیک به عصب‌های ملتهب وارد میشود. لازم است در مورد این روش درمانی با پزشک خود صحبت کنید و از او راهنمایی بخواهید و در مورد عوارض جانبی احتمالی این روش از او سوال کنید.
اوزون‌تراپی
تزریق اکسیژن/اوزون می‌تواند موجب کاهش حجم دیسک شود، التهاب را کاهش دهد، جریان خون را بالا ببرد و به بدن شما کمک کند که توانایی واکنش به فشار اکسیداتیو را پیدا کند. روش تزریق اوزون در دیسک در اغلب بیماران، نتایج موفقیت‌آمیزی را به همراه دارد.
تزریق PRP
تزریق PRP یک روش درمان بدون جراحی دیسک کمر است که به عنوان جایگزین جراحی و انجام تزریقات استروئید در ستون فقرات کاربرد دارد. در این روش پلاکت غنی از پلاسما یا همان PRP در محل آسیب‌دیده تزریق میشود و با تحریک فرآیند‌های طبیعی بازسازی در بدن، علت اصلی بروز درد برطرف میشود. چگونگی درمان با PRP به شدت آسیب شما و برخی عوامل دیگر مانند سن و وضعیت سلامتی شما بستگی دارد.
لیزرتراپی
در لیزرتراپی که با نام لیزر سرد نیز شناخته میشود، برای تحریک بدن به بازسازی بافت‌ها ، کاهش درد و التهاب ناشی از بیرون‌زدگی دیسک، از تابش نور لیزر کم توان استفاده میشود.
CPMسی پی ام
سی.پی.ام یک دستگاه درمانی است که به کمک آن می‌توان حرکت پذیری لازم را به قسمت‌های مورد نظر بدن بازگزداند. این کار با کمک روشی به نام Continuous Passive Motion به معنای حرکت منفعل مداوم، انجام میشود. حرکت دادن منفعل و مداوم، موجب شل شدن عضلات کمری و باز شدن فضای دیسک در ستون فقرات و آزادسازی مایع مغزی-نخاعی میشود.
Tecar therapyتکار‌تراپی
تِکار‌تراپی یکی از درمان‌های فیزیوتراپی است که بخشی از روند ترموتراپی (گرمادرمانی) درون‌زا محسوب میشود. این روش موجب فعال سازی پروسه‌های طبیعی بدن برای بازسازی و ترمیم میشود و در نتیجه مدت زمان لازم برای توانبخشی و ریکاوری را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
ورزش و فیزیوتراپی
متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ممکن است انجام فیزیوتراپی را برای شما تجویز کند. فیزیوتراپی شامل ترکیبی از روش‌های درمانی برای کاهش درد شما و روش‌هایی برای افزایش انعطاف‌پذیری و توانایی حرکتی شما میشود. برخی از این درمان‌ها عبارتند از: شرمادرمانی، گرما درمانی، ماساژ آرام، کشش و تراکشن لگن. متخصص طب فیزیکی وضعیت شما را ارزیابی می‌کند و با تعامل موثر با شما، یک برنامه‌ی درمانی اختصاصی برای شما تدوین می‌کند.
جهت کسب اطلاع بیشتر در زمینه ورزش درمانی برای دیسک کمر اینجا کلیک کنید.
در این مورد خبر‌های بسیار خوبی برای شما داریم: اغلب بیماران با انجام 4 تا 6 هفته برنامه‌ی ورزشی می‌توانند بدون نیاز به انجام جراحی، علائم ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر را برطرف کنند.
برای درمان دیسک کمر روش های دیگری ازجمله درمان دستی، آب درمانی و ... نیز وجود دارد.
درمان جراحی برای بیرون‌زدگی دیسک کمر
درمان دیسک کمر با جراحی تنها زمانی مدنظر قرار می‌گیرد که سایر روش‌های درمانی نتواند تاثیری بر تسکین علائم شما داشته باشد. درد مداوم، احساس ضعف در پاها و یا اختلال در عملکرد اعضای دیگر از جمله علائمی هستند که نشان می‌دهند وضعیت شما باید مجددا معاینه و ارزیابی شود. بیرون‌زدگی دیسک کمر به ندرت موجب از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع میشود و یا بیحسی در کشاله ران و اندام‌های جنسی میشود. اما در صورت بروز این علائم، بیمار فورا به جراحی نیاز دارد.
خوشبختانه بسیاری از این جراحی را می‌توان با روش‌های جراحی بسته (کم تهاجمی) انجام داد. جراحی بسته‌ی کمر نیازی به ایجاد برش‌های بزرگ ندارد و به جای آن تنها برش‌های بسیار ریزی ایجاد شده و جراحی با کمک ابزار‌های به خصوصی مانند میکروسکوپ و آندوسکوپ انجام میشود.
آیا می‌توان از بیرون‌زدگی دیسک کمر پیشگیری کرد؟
برخی از عواملی که در بیرون‌زدگی دیسک کمر نقش دارند، تحت کنترل شما هستند. شما میتوانید به خوبی از ستون فقرات خود مراقبت کنید، مذاقب وضعیت قرار گیری یدن خود در حالات مختلف باشید، سیگار نکشید، غذاهای سالم بخورید، در هنگام انجام کارهای مختلف خصوصا بلند کردن اجسام، از شیوه‌ی صحیح استفاده کنید. انجام دادن تمامی این کارها، تضمین نمی کند که شما در آینده به بیرون‌زدگی دیسک کمر مبتلا نخواهید شد، اما تمامی این کارها تاثیرات مثبتی دارند و می‌توانند به شما کمک کنند خطر بروز بیرون‌زدگی دیسک کمر را کاهش دهید.
