پارگی مینیسک زانو به معنای ایجاد شدن شکافی در غضروف میانی زانو است که در روی استخوان تیبیا (ساق پا) قرار دارد. پارگی منیسک یکی از آسیب‌های شایع زانو است که از عملکرد صحیح و کامل مفصل زانو جلوگیری می‌کند. پارگی مینیسک، دقیقا به همان شکلی است که گفته می‌شود، یعنی بخشی از بافت هلالی شکل مینیسک‌ها پاره می‌شود. میزان این پارگی ممکن است بسیار خفیف، متوسط یا شدید باشد.
برای درمان بسیاری از آسیب‌های حاد مزمن اسکلتی-عضلانی مانند پارگی منیسک می‌توان از روش‌های طب فیزکی و توانبخشی بهره برد. متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی قصر برای هر یک از بیماران با توجه به شرایط و انتظارات آن‌ها یک برنامه‌ی درمانی اختصاصی طرح‌ریزی می‌کنند تا به بیماران کمک کنند کارایی مفصل زانو و سطح فعالیت خود را تا حد ممکن بهبود بخشند.
تیم درمانی ما در این کلینیک متشکل از فیزیوتراپیست‌ها و دستیاران فیزیوتراپیست است و با پیشرفته ترین و به‌روز‌ترین تکنولوژی‌ها و متدهای درمانی آشنا هستند و همیشه سعی در یادگیری مداوم و شرکت در دوره‌های آموزشی نوین دارند و با پزشکان و متخصصان پیشتاز در دنیا تبادل نظر و تعامل دارند.
برای اطلاع از روش‌های درمانی و طب فیزیکی ما برای درمان و توانبخشی پارگی مینیسک زانو می‌توانید از طریق شماره‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ و ۰۹۱۲۰۲۱۰۹۱۴ و ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ با مشاورین و دستیاران ما تماس حاصل فرمایید.
آناتومی مینیسک‌های زانو
مینیسک یک غضروف هلالی شکل است که در میانهٔ مفصل زانو قرار دارد. این غضروف بین استخوان‌های ران و ساق قرار گرفته و نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد صحیح زانو دارد. وجود مینیسک باعث ایجاد ثبات و پایداری بیشتر در مفصل زانو می‌شود، همچنین فشارهای وارد شده به زانو را جذب کرده و در محدوده‌ی وسیع‌تری منتشر می‌کند.
زانو در واقع دارای دو مینیسک است:
- مینیسک داخلی در قسمت میانی و جانبی زانو قرار دارد. این منیسک به شکل حرف C است و تا ۵۰ درصد از فشارهای وارد شده به کمپارتمنت داخلی زانو را تحمل می‌کند.
- منیسک خارجی در قسمت جانبی اما بیرونی زانو قرار دارد. این مینیسک نیز هلالی شکل است و تا ۸ در صد از فشارهای وارد شده با کمپارتمنت خارجی زانو را تحمل می‌کند.
علل پارگی منیسک
علل بروز آسیب مینیسک زانو به این موضوع بستگی دارد که پارگی مینیسک به طور حاد و ناگهانی ایجاد شده و یا این که بر اثر فرسایش تدریجی مینیسک بوده است:
- پارگی حاد و ناگهانی منیسک معمولا در فعالیت‌های ورزشی رخ می‌دهد. پارگی مینیسک اغلب زمانی ایجاد می‌شود که شخص همزمان بر روی زانوی خود وزن وارد می‌کند و زانوی خود را می‌چرخاند. برای مثال چرخیدن و تغییر جهت ناگهانی در زمانی که پا روی زمین قرار می‌گیرد و خمیده است، موجب پارگی مینیسک می‌شود.
- پارگی فرسایشی مینیسک بیشتر در بین افراد مسن شایع است. با بالا رفتن سن، منیسک‌ها ضعیف می‌شوند و قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند که این موضوع باعث می‌شود مینیسک به آسانی آسیب ببیند. افرادی که دچار این نوع پارگی منیسک می‌شوند، معمولا نمی توانند حادثه یا اتفاق خاصی که باعث پارگی مینیسک آن‌ها شده است را به خاطر بیاورند و تنها به خاطر می‌آورند که یک زمانی به بعد، علائمی مانند تورم و قفل شدن زانو را داشته‌اند.
علائم پارگی مینیسک
پارگی مینیسک، بسته به درجه و شدت آسیب‌دیدگی شما، می‌تواند برخی از علائم زیر را ایجاد کند:
- درد زانو (معمولا در مرکز و در قسمت کناری و داخلی زانو؛ این درد معمولا به چرخش زانو شدیدتر می‌شود)
- تورم زانو
- خشکی و گرفتگی زانو
- اختلال در حرکت زانو مانند احساس گیر کردن یا قفل کردن زانو
- احساس شنیدن صدایی از درون زانو (صدای تق‌تق زانو)
- احساس ناپایداری یا بی‌ثباتی در زانو و خالی کردن زانو در هنگام حرکت
- درد زانو در هنگام بلند شدن روی زانوها یا خم شدن وارد کردن وزن روی زانو
تشخیص پارگی مینیسک
برای تشخیص پارگی منیسک زانو، ابتدا علائم خود را به پزشک توضیح دهید. سپس پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و تست مک‌موری را بر روی زانوتان اجرا می‌کند تا محل دقیق درد و گرفتگی را تشخیص دهد.
در ادامه ممکن است پزشک برای قطعی کردن تشخیص خود، انجام عکسبرداری رادیوگرافی یا اسکن ام.آر.آی را تجویز کند.
درمان پارگی منیسک
درمان پارگی مینیسک به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- سن
- سطح فعالیت
- محل بروز آسیب، نوع آسیب و شدت آن.
برخی از انواع آسیب‌های منیسک بدون انجام جراحی درمان می‌شوند. روش‌های درمان پارگی مینیسک پا به صورت غیرجراحی شامل موارد زیر می‌شود:
استراحت
متخصص طب فیزیکی به شما توصیه می‌کند که از انجام فعالیت‌هایی که موجب بدتر شدن درد زانو و همچنین موجب چرخیدن مفصل زانو می‌شود خودداری کنید. همچنین ممکن است لازم باشد برای کاهش فشار وارد شده به زانو از عصا استفاده کنید و به طور منظم از کمپرس سرد استفاده کنید تا التهاب زانو کم شود.
دارودرمانی
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوبروفن موجب کاهش تورم و التهاب زانو می‌شود.
ورزش و فیزیوتراپی
یک متخصص طب فیزیکی می‌تواند برنامه تمرینی خاصی را برای تقویت عضلات زانو تدوین کند. این برنامه تمرینی باعث ایجاد ثبات بیشتر در مفصل زانو و بهبود پشتیبانی مفصل زانو می‌شود. معمولاً برنامه فیزیوتراپی بین ۲ تا ۴ هفته پس از وقوع آسیب شروع می‌شود. هدف اصلی این برنامه تمرینی تقویت عضلات جمع کننده و بازکننده زانو است و پس از بهبود علائم بیمار، تمرینات چرخشی نیز به برنامه اضافه می‌شوند.
فیزیوتراپی بخشی حیاتی و بسیار مهم در درمان و تسریع روند ریکاوری پس از آسیب‌های مینیسک زانو است، چه بیمار جراحی انجام داده باشد یا نه. درمان‌های فیزیوتراپی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ماساژ بافت‌های نرم
- انجام الکتروتراپی مانند شاک ویو تراپی و TMS تحریک مغناطیسی مغز
- تیپینگ (چسباندن نوار‌های مخصوص) یا استفاده از زانوبند طبی (بریس)
- استفاده از عصا
- تکنیک‌های جااندازی (درمان دستی)
- هیدروتراپی یا آب درمانی
- سرما درمانی یا گرمادرمانی
- انجام تمریناتی که به تدریج بر شدت آن‌ها افزوده می‌شود. این تمرینات برای افزایش تعادل، انعطاف‌پذیری و قدرت عضلانی هستند.
- توصیه‌های برای اصلاح نحوه‌ی انجام فعالیت‌ها
- اصلاحات بیومکانیکی
- استفاده از اولتراسوند برای بازیابی عملکرد عضلانی
- لیزرتراپی
- درمان با تزریق: مانند تزریق کورتیکاستروئید، تزریق اوزون و تزریق PRP
- بازگشت تدریجی به فعالیت‌های سابق بیمار
در صورتی که با به کارگیری این روش‌ها، علائم بیمار ظرف ۲ الی ۳ ماه بهبود یافتند، نیازی به انجام جراحی نیست.
جراحی
در برخی موارد، درمان پارگی مینیسک، نیاز به انجام جراحی دارد، خصوصا اگر علائم ناشی از آسیب‌دیدگی موجب ناتوانی فرد شده باشد و یا شخص به فعالیت‌های حرفه‌ای ورزشی مشغول باشد و بخواهد به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه دهد. متدهای بسیار مختلفی برای ترمیم پارگی مینیسک وجود دارد و انتخاب روش مناسب با توجه به محل دقیق پارگی منیسک و شدت آن بستگی دارد.
پیشگیری از پارگی مینیسک
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از پارگی منیسک جلوگیری کرد، اما با استفاده از راهکارهایی می‌توان احتمال بروز آن را کاهش داد و شدت آسیب‌دیدگی را کاهش داد. بهتر است عضلات اطراف زانو را به خوبی تقویت کنید تا زانو خود را در برابر فشارها وارد شده در طول مسابقات و تمرینات حمایت کند. همچنین، قدرت عضلات شکم و پهلوی خود را افزایش دهید تا تعادل بدن را بهتر حفظ کنید. اگرچه عضلات میانی بدن تأثیر مستقیمی بر زانوها ندارند، اما فشارهایی که بر بدن اعمال می‌شود را جذب کرده و به سایر نقاط بدن منتقل می‌کنند. اگر این عضلات قوی نباشند، شما در هنگام انجام حرکات شدید ورزشی قادر به کنترل بهتر بدن خود نخواهید بود و فشارهای وارد شده بر بدن توسط عضلات میانی به خوبی کنترل نمی‌شوند، که ممکن است باعث افزایش فشار بر زانوها شود. در واقع، زانوها اصولاً نباید با این نوع فشارها مواجه شوند.