نوار عضله روش تشخیصی برای ارزیابی سلامتی عضلات و سلول‌های عصبی است که آن‌ها را کنترل می‌کنند (نورون‌های حرکتی). نورون‌های حرکتی سیگنال‌های الکتریکی را که موجب می‌شود عضلات اصطکاک یابند، انتقال می‌دهند. نوار عضله این سیگنال‌ها را به نمودار، صداها یا مقادیر عددی تبدیل می‌کند که یک متخصص تفسیر می‌کند. نوار عضله از دستگاه‌های کوچک به نام الکترود برای انتقال یا شناسایی سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌کند. در طول نوار عضله سوزنی یک الکترود سوزنی به‌طور مستقیم به عضله واردشده و فعالیت الکتریکی آن عضله را ثبت می‌کند. بررسی هدایت عصبی که بخش دیگری از نوار عضله است، از الکترودها روی پوست (الکترودهای سطح) برای اندازه‌گیری سرعت و قدرت سیگنال بین دو یا چند نقطه استفاده می‌کند. نتایج نوار عضله و نوار عصب می‌تواند اختلال عصبی، اختلال عملکرد عضلات یا مشکلات انتقال سیگنال عصبی به عضله را نشان دهد.
نوار عضله اغلب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فرد دارای علائم ضعف، درد و یا احساس غیرطبیعی است و تفاوت بین ضعف عضلانی ناشی از آسیب عصب متصل به یک عضله و ضعف ناشی از اختلالات سیستم عصبی مانند بیماری عضلانی را مشخص می‌کند. درحالی‌که نوار عضله و نوار عصب آزمایش‌های متفاوتی هستند، اغلب آن‌ها با یکدیگر همخوانی دارند زیرا اطلاعات حاصل از هر تست مکمل دیگری است یعنی دو آزمایش با هم، به‌جز در شرایط خاص، مفیدتر هستند. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر با انجام نوار عصب و بررسی هدایت عصبی به تشخیص مناسب بیماری کمک و از عوارض بیشتر نیز جلوگیری می‌کنند. جهت دریافت نوبت مشاوره یا رزرو نوبت با شماره تلفن ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس بگیرید.
استفاده از نوار عصب و عضله
پزشک برای فردی نوار عضله را تجویز می‌کند که علائم یا نشانه‌هایی از اختلال عصبی یا عضلانی را داشته باشد. چنین علائمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
نتایج نوار عضله اغلب برای کمک به تشخیص یا رد تعدادی از مشکلات کاربرد دارد، مانند:
- اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی یا پلی میوزیت
- بیماری‌هایی مانند میاستنی گراویس که ارتباط بین عصب و عضله را تحت تأثیر قرار می‌دهند
- اختلالات اعصاب خارج از نخاع (اعصاب محیطی)، مانند سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی
- اختلالاتی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروپیک یا فلج اطفال که نورون‌های حرکتی در مغز یا نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهند
- اختلالاتی که بر ریشه عصب تأثیر می‌گذارد، مانند دیسک کمر در ستون فقرات
قبل از نوار عضله
اگر بیمار مشکل خاصی دارد پزشک قبل از انجام نوار عضله باید در جریان قرار بگیرد. اگر کسی شرایط زیر را دارد باید به متخصص مغز و اعصاب و دیگر کارکنان آزمایشگاه اطلاع دهد.
- دارای دستگاه ضربان‌ساز یا هر وسیله الکتریکی دیگر است.
- داروهای کاهش‌دهنده خون را مصرف می‌کند.
- دارای هموفیلی، اختلال خونریزی ریوی است، که باعث خونریزی طولانی‌مدت می‌شود.
به طور کلی، برای انجام تست لازم نیست که فرد ناشتا باشد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است لازم باشد از مصرف سیگار و نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و کولا دو تا سه ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید. قبل از انجام تست، توصیه می‌شود دوش بگیرید تا چربی‌های روی پوست پاک شوند. همچنین، قبل از تست از استفاده از لوسیون یا کرم صورت پرهیز کنید. دمای بدن می‌تواند بر نتایج آزمون تأثیر بگذارد. در صورتی که هوا بسیار سرد باشد، ممکن است به بیمار توصیه شود قبل از انجام آزمون در یک اتاق گرم استراحت کند.
در مورد نوزادان و کودکان، آماده‌سازی فیزیکی و روانی بستگی به سن، رفتار و تجربه قبلی کودک دارد. به عنوان مثال، آیا کودک در گذشته تجربه مصدومیت در حوزه پزشکی یا دندان‌پزشکی داشته است یا خیر. این عوامل می‌توانند در میزان آمادگی کودک برای آزمون تأثیرگذار باشند.
مراحل انجام نوار عصب و عضله
فرایند نوار عضله
احتمال دارد از بیمار درخواست شود که لباس بیمارستان را بپوشد و بر روی تخت دراز بکشد. توضیحات زیر می‌تواند به بیمار کمک کند تا بداند در طول تست چه اتفاقی می‌افتد:
بسته به علائمی که بیمار تجربه می‌کند، متخصص مغز و اعصاب یا تکنسین الکترودهای سطح را در مکان‌های مختلف روی پوست بیمار قرار می‌دهند. در صورت لزوم و با توجه به علائم بیمار، پزشک ممکن است الکترودهای سوزنی را در مکان‌های مختلف وارد کند. الکترودها جریان الکتریکی کم قدرتی را ارسال می‌کنند که بیمار ممکن است به عنوان مورمور یا اسپاسم آن را احساس کند. نصب الکترود سوزنی ممکن است باعث ناراحتی یا درد شود، اما این درد معمولاً پس از برداشتن سوزن‌ها کاهش می‌یابد. اگر بیمار نگران ناراحتی و درد است، می‌توان از متخصص مغز و اعصاب درخواست کرد تا در طول تست وقفه‌ی کوتاهی داشته باشد.
در طول نوار عضله سوزنی، متخصص مغز و اعصاب بررسی می‌کند که آیا فعالیت الکتریکی بی‌اختیار، که در بافت عضله سالم وجود ندارد، در زمان استراحت عضله ایجاد می‌شود یا خیر، و همچنین مقدار فعالیت زمانی که بیمار عضله را حرکت می‌دهد نیز بررسی می‌شود. پزشک دستورالعمل‌های لازم در زمان استراحت و انقباض عضلات را در زمان مناسب به بیمار توضیح خواهد داد. بسته به نوع عضلات و اعصابی که بررسی می‌شوند، ممکن است از بیمار خواسته شود وضعیت خود را در طول تست تغییر دهد.
در حالت عادی، عضله در حالت استراحت فعالیت الکتریکی بسیار کمی دارد، اما قرار دادن سوزن‌ها می‌تواند موجب فعالیت الکتریکی شود. هنگامی که ماهیچه‌ها کاملاً آرام شوند، ممکن است فعالیت الکتریکی کمی شناسایی شود. با حرکت دادن عضله توسط بیمار، فعالیت شروع می‌شود و همان‌طور که بیمار عضله را بیشتر حرکت می‌دهد، فعالیت الکتریکی افزایش می‌یابد و الگویی مشخص می‌شود. این الگو به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا عضله واکنش مناسبی نشان می‌دهد یاخیر. از پزشک تماس بگیرید.
فرآیند بررسی هدایت عصبی
بررسی هدایت عصبی در اکثر موارد همزمان با نوار عضله انجام می‌شود. در این آزمون، عصب الکتریکی تحریک می‌شود و در عین حال الکترود دوم، جریان الکتریکی ابتدایی را کنترل می‌کند. این بررسی معمولاً با استفاده از الکترودهای سطحی (مشابه الکترودهای استفاده شده در الکتروکاردیوگرام) انجام می‌شود که روی پوست در نقاط مختلف قرار می‌گیرند. الکترود عصب را با یک ضربه الکتریکی سبک تحریک می‌کند و فعالیت الکتریکی نتیجه‌گیری شده را با الکترود دیگر ثبت می‌کند. فاصله بین الکترودها و زمان لازم برای حرکت الکتریکی بین الکترودها برای محاسبه سرعت انتقال امپدانس (سرعت هدایت عصبی) استفاده می‌شود. کاهش سرعت انتقال نشانگر وجود بیماری عصبی است. نوار عصب برای تشخیص اختلالات واقعی عصبی (مانند نوروپاتی) و یا شرایطی که عضلات تحت تأثیر آسیب عصبی قرار می‌گیرند (مانند سندرم تونل کارپال) استفاده می‌شود. باید دمای طبیعی بدن برای نوار عصب حفظ شود، زیرا درجه حرارت کم بدن می‌تواند عصب را تحریک کند.
نتایج
تفسیر نوار عضله و نوار عصب معمولاً پیچیده است و نیاز به تخصص و دانش فراوانی دارد. پزشکان و متخصصان مغز و اعصاب آموزش دیده‌اند تا بتوانند الگوهای الکتریکی دریافت شده را تحلیل کرده و نتایج را تفسیر کنند. آن‌ها معمولاً با استفاده از دانش و تجربه‌شان، نتایج را با سایر علائم و نشانه‌ها که بیمار تجربه می‌کند، مقایسه می‌کنند.
تفسیر نوار عضله و نوار عصب می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیصی احتمالی را درباره مشکل بیمار بررسی کند. آن‌ها ممکن است برخی از احتمالات را کاهش دهند و یا برای تشخیص دقیق‌تر نیاز به آزمون‌های دیگر یا مشاوره با سایر تخصص‌ها داشته باشند.
مهم است بدانید که تفسیر نوار عضله و نوار عصب تنها یک قسمت از فرایند تشخیصی است و ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌ها و تست‌های دیگری برای تکمیل تشخیص و درک بهتر مشکل بیمار وجود داشته باشد. پزشک شما می‌تواند نتایج تست را با شما بررسی کرده و توضیح دهد که آیا نتایج تست به یک تشخیص قطعی منجر شده یا تمامیت تشخیص نیازمند تست‌های دیگری است. همچنین، او ممکن است در مراجعات بعدی، نتایج تست را با شما بررسی کند و تغییراتی در درمان یا مداخلات مورد نیاز را با شما در میان بگذارد.
خطرات
نوار عضله و نوار عصب روش‌هایی هستند که در کلیه‌ی موارد بسیار ایمن و کم‌خطر هستند و عوارض نادری دارند. در هنگام انجام نوار عضله، ممکن است خطراتی مانند خونریزی، عفونت و آسیب عصبی به دنبال قرار گیری سوزن الکترود در پوست وجود داشته باشد، اما این خطرات بسیار کم هستند. همچنین، در هنگام بررسی عضلات در امتداد دیواره قفسه سینه با یک الکترود، وجود دارد که هوا در ناحیه بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه جمع شده و پنوموتوراکس (تجمع هوا در فضای پلاورهای میان ریه‌ای) ایجاد شود. اما این نیز یک خطر نادر است.
نوار عصب، از لحاظ تست تهاجمی نیست، اما ممکن است به دلیل شوک الکتریکی که در طول آزمون ایجاد می‌شود، دردناک باشد. این شوک‌ها با مقدار کمی از جریان الکتریکی ارتباط دارند و برای بیماران بی خطر هستند. با این حال، بیمارانی که مجهز به ضربان‌ساز دائم یا دیگر محرک‌های تحرک مانند ایمپلنت مغزی عمیق یا محرک‌های نخاعی هستند، قبل از انجام نوار عصب، باید این موضوع را به آزمایش‌کننده اعلام کنند. این مشکلات از انجام تست جلوگیری نمی‌کنند، اما اقدامات احتیاطی خاصی نیاز است تا از هرگونه مشکلی جلوگیری شود.