خار استخوانی یک استخوان کوچک یا زائده استخوانی در نزدیکی مفاصل است. زمانی که یک خار استخوانی در پاشنه پا ایجاد می‌شود به آن خار پاشنه گفته می‌شود که ممکن است دردناک باشد و یا دردی نداشته باشد. ممکن است بیمار عارضه خار پاشنه را با بیماری‌های مرتبط دیگر مانند فاشیای کف پا اشتباه بگیرد. فاشیای کف پا نوعی التهاب گروه بافت‌های پا است که از سینه پا تا پاشنه پا کشیده شده و قوس کف پا را تشکیل می‌دهد. بسیاری از افراد خار پاشنه دارند بدون اینکه خودشان بدانند. ۷۰ درصد افراد مبتلا به التهاب پلانتر نیز پس از انجام عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس متوجه وجود خار پاشنه در پای خود می‌شوند. به نظر می‌رسد که خار پاشنه زمانی ایجاد می‌شود که بدن پس از آسیب‌های مکرر ناشی از وجود استخوان اضافی در محل آسیب‌دیدگی در تلاش برای ترمیم خود است. التهاب پلانتر یکی از عوارض ناشی آر آسیب‌دیدگی و تروما است. خار پاشنه غالباً در دوران میانسالی مردان و زنان ایجاد می‌شود، البته ممکن است این عارضه در همه سنین نیز دیده شود.
برای درمان مؤثر خار پاشنه پا باید علت کشش اضافی در فاشیای پلانتر تشخیص داده شود. زمانی که دلیل ایجاد خار پاشنه، صاف بودن کف پا باشد، متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر کفی‌های طبی و وسایل حمایتی قوس کف پا را برای کاهش صافی کف پا تجویز کرده تا مشکل درمان شود. متخصصین ما همچنین تمرینات کششی، ماساژ درمانی، الکتروتراپی، شاک‌ویو تراپی و لیزردرمانی را برای کاهش درد و درمان خار پاشنه پا ارائه می‌دهند. می‌توانید با ما از طریق شماره‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس گرفته و یک وقت ملاقات با متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی قصر تعیین کنید.
علائم خار پاشنه
خار پاشنه پا معمولاً با درد تیز زیر پاشنه هنگام بیدار شدن از خواب یا بلند شدن پس از نشستن طولانی شناخته می‌شود. پیاده‌روی برای مدتی می‌تواند به کاهش درد پاشنه پا کمک کند و آن را به دردی مبهم تبدیل کند. با این حال، ورزش، دویدن یا پیاده‌روی در مسافت‌های طولانی ممکن است بیماری را تشدید کند. در برخی موارد، ناحیه اطراف پاشنه پا ممکن است التهاب داشته باشد.
علت
خار پاشنه به شکل یک زائده استخوانی در پاشنه پا به دلیل تجمع کلسیم شکل می‌گیرد. کلسیم زمانی انباشته می‌شود که فاشیای کف پا از پاشنه دور نگه داشته شود. کشیده شدن فاشیای کف پا معمولاً به دلیل صاف بودن کف پا ایجاد می‌شود اما خار پاشنه ممکن است در افرادی که قوس زیادی در کف پای خود دارند نیز ایجاد شود. زنان به دلیل نوع کفش‌هایی که استفاده می‌کنند، بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به خار پاشنه پا قرار دارند
عواملی که ممکن است باعث ایجاد خار پاشنه شوند
عواملی که ممکن است باعث کشیدگی فاشیای کف پا شوند عبارتند از:
- قوس شدید کف پا یا صاف بودن کف پا
- جنسیت: در حالی که فاشیای کف پا در هر فردی ممکن است کشیده شود اما این عارضه در زنان بیشتر اتفاق می‌افتد.
- تمرینات ورزشی مانند دویدن، پیاده‌روی و رقص به خصوص اگر ساق پای شما دچار گرفتگی شده باشد.
- فعالیت‌های فیزیکی و شغلی که شامل پیاده‌روی یا ایستادن‌های طولانی مدت به خصوص در سطوح سخت هستند.
- پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند یا کفش‌هایی که قوس مناسب کف پا را تأمین نمی‌کنند.
- چاق بودن: اضافه وزن و چاقی باعث افزایش تنش در فاشیای کف پا می‌شود.
- بیومکانیک ضعیف: در صورتی که در زمان ایستادن، راه رفتن و یا دویدن، فشار به طور مساوی در کف پا تقسیم نشود تنش اضافی در فاشیای کف پا ایجاد می‌شود.
در برخی از موارد ممکن است فاشیای کف پا به بیماری‌های زمینه‌ای که باعث ابتلا به آرتروز می‌شوند مانند اسپوندیلیت انکیلوزان مرتبط باشد.
تشخیص
برای تشخیص خار پاشنه، پزشک بر اساس سوابق پزشکی شما، ماهیت علائم و وجود حساسیت موضعی در پاشنه پا ارزیابی می‌کند. علاوه بر این، عکس‌برداری با استفاده از اشعه ایکس ممکن است به منظور رد احتمال وجود دلایل دیگری مانند شکستگی استخوان و بررسی وجود خار پاشنه پا انجام شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون نیز داشته باشد.
درمان خار پاشنه
استراحت
با استراحت می‌توان به کاهش علائم کمک کرد. فعالیت‌هایی که باعث تشدید بیماری و علائم می‌شوند باید متوقف شوند (ممکن است شناسایی این فعالیت‌ها کار ساده‌ای نباشد زیرا درد و علائم، چندین ساعت یا حتی چند روز بعد از انجام فعالیت‌ها به وجود آید)
تغییر نحوه انجام فعالیت‌ها
اگر فکر می‌کنید که درد شما به انجام تمرینات ورزشی ربط دارد، روش، شرایط انجام تمرینات یا کفش خود را تغییر دهید و بر حرکاتی تمرکز کنید که باعث ایجاد درد نمی‌شوند.
استعمال یخ
اگر فعالیت‌های مختلف ایجادکننده درد را شناسایی کردید بلافاصله پس از انجام آنها روی محل درد یخ بگذارید.
دارو
یک روش درمانی موقتی دیگر برای خار پاشنه مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک یا داروهای تجویزی قوی ضدالتهابی است. مواد طبیعی ضدالتهابی نیز بدون ایجاد عوارض جانبی می‌تواند به اندازه ایبوپروفن یا داروهای مسکن دیگر اثرگذار باشد.
تزریق استروئید
اگر درد ادامه پیدا کرد، تزریق استروئید در محل درد توصیه می‌شود. به هر حال بسیاری از پزشکان تمایلی به تزریق استروئید در اطراف پاشنه پا ندارند. عوارض جانبی تزریق استروئید در ناحیه آسیب‌دیده ممکن است خطرناک باشد و علائم را تشدید کند. برخی از عوارض تزریق استروئید عبارتند از نکروز چربی (از بین رفتن بافت چربی) پاشنه و پارگی فاشیای کف پا.
کفی کفش طبی
استفاده از کفی‌های طبی کفش هم به شکل کفی معمولی و هم به شکل ساخته شده توسط متخصصین امراض پا اکیداً توصیه می‌شود. شما همچنین می‌توانید فشار را با استفاده از کفی ژله‌ای شکل یا پد بالابرنده پاشنه در داخل کفش از روی پاشنه پا بردارید.
تعویض کفش
پوشیدن کفش‌های مناسب با هر فعالیت و خرید کفش نو در صورت لزوم از اهمیت زیادی برخوردار است.
فیزیوتراپی
ماساژ بافت عمیق و برخی مداخلات دیگر فیزیوتراپی می‌تواند مؤثر واقع شود.
ماساژ درمانی
درمان خار پاشنه معمولاً شامل ماساژ به همراه درمان‌های دیگر، به ویژه تمرینات کششی است. برای درمان خار پاشنه، ماساژ معمولاً در منطقه ساق پا انجام می‌شود. این ماساژ باعث کاهش گرفتگی در ساق پا، تحریک جریان خون و ریزش خون در منطقه می‌شود و عضلات را به حالت شل در می‌آورد. این شل شدن عضلات ساق پا می‌تواند کشیدگی فاشیای کف پا و خار پاشنه را کاهش دهد.
تمرینات کششی
تمرینات کششی برای عضلات ساق پا پس از گرم کردن عضلات یک روش خوب و مؤثر است. تمرینات کششی به آرامی عضله ساق پا را کشیده و بافت اطراف پاشنه پا را شل می‌کند. این حرکات باید چندین مرتبه در روز به خصوص در هنگام صبح و پس از نشستن‌های بلند مدت انجام شود.
شاک‌ویو تراپی
شاک‌ویو تراپی خارج از بدن اخیراً به یکی از روش‌های درمانی فیزیوتراپی برای درمان خار پاشنه تبدیل شده است. نرخ موفقیت درمانی به روش شاک‌ویو تراپی بالا است.
این روش درمانی با به کارگیری امواج سونار فرکانس بالا مستقیماً روی پاشنه پا یا بافت اطراف آن انجام می‌شود. این امواج صوتی بسیار پرانرژی بوده و بافت تاندون آسیب‌دیده را تحریک می‌کند. این تحریک، فرایند بهبودی را تسریع کرده و التهاب مزمن را متوقف می‌کند. معمولاً برای شروع اثر استفاده از این روش درمانی باید حداقل ۴ تا ۸ جلسه درمان انجام شود.
لیزر درمانی
در این روش درمانی با قرار دادن قسمت آسیب‌دیده در معرض نور لیزر، خار پاشنه پا تحت درمان قرار می‌گیرد. پرتو لیزر کم‌توان در ناحیه آسیب‌دیده تابانده می‌شود به طوری که بافت‌های اطراف آسیب نبینند. این پرتو لیزری، رشد بافت جدید را بیش از رشد کلسیم تحریک می‌کند و درد به مقدار زیادی کاهش می‌یابد.
بیوفیدبک
در برخی مواقع ممکن است درد پا ناشی از استرس باشد. بدن به این تنش‌ها به شکل درد در بسیاری از نواحی بدن مانند پا واکنش نشان می‌دهد. در صورتی که مشکل بالینی و آناتومیک وجود نداشته باشند می‌توان از مزایای هیپنوتیزم و بیوفیدبک بهره برد.
پیشگیری
عواملی که از بروز خار پاشنه پا پیشگیری می‌کند و احتمال شکل‌گیری دوباره آن را کاهش می‌دهد عبارتند از:
- تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات قسمت پایین پا و مچ پا
- گرم کردن عضلات قبل از انجام فعالیت‌های فیزیکی و تمرینات ورزشی
- حفظ وزن سالم
- اجتناب از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند
- استفاده آر کفی‌های طبی و بالابرنده‌های پاشنه در داخل کفش به خصوص در افرادی که قوس کف پای آنها بسیار زیاد است و یا افرادی که کف پای آنها صاف است.
- کشش روزانه فاشیای کف پا و تاندون آشیل