در یک کلام به لنف ادم، تورم گفته می‌شود. معمولاً زمانی که سیستم لنفاوی به علت تخریب یا برداشتن غدد لنفاوی به خوبی عمل نکند، در بافت‌های بدن مایعی اضافه جمع می‌شود. این عارضه غالباً یکی از عوارض جانبی روش‌های درمانی سرطان است که ممکن است پس از سال‌ها نمایان شود. عارضه لنف ادم را نمی‌توان درمان نمود؛ اما می‌توان میزان تورم را کنترل و از بدتر شدن آن جلوگیری کرد. داشتن وزن سالم و حفظ آن به بهتر شدن این عارضه کمک می‌کند اما معمولاً قرص‌های آب تأثیری در بهبود میزان تورم ندارند. همچنین متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی نیز می‌توانند تورم غدد لنفاوی را مدیریت نمایند.
روش‌های درمانی لنف ادم در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر، بسته به علت ایجادکننده‌ی آن متفاوت بوده و برای هر بیمار متفاوت است. درمان لنف ادم می‌تواند شامل تجویز دستکش یا جوراب فشاری، بانداژ کردن عضو ورم‌کرده، بیرون کشیدن مایع تجمع یافته در زیر پوست با ماساژ، لیزر درمانی و ورزش‌های مخصوص جهت افزایش جریان لنفاوی و کاهش تورم باشد. برای آگاهی از نحوه صحیح انجام ورزش‌های لنف ادم و استفاده از خدمات ماساژ ما برای جذب و دفع مایع لنفاوی، مشاوره با متخصصین ما، یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
تورم غدد لنفاوی چگونه به وجود می آید؟
سیستم لنفاوی جزئی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود که مایعات را در سراسر بدن جابجا می‌کند و ضایعات، ویروس‌ها و باکتری‌ها را جمع‌آوری می‌کند. غدد لنفی بدن نیز با فیلتر کردن ضایعات، بدن را از آن‌ها پاکسازی می‌کنند. هنگامی که در سیستم لنفاوی مشکلی وجود داشته باشد، مایعات اضافی در بدن تجمع می‌یابد. در اکثر موارد، غدد لنفی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و گاهاً رگ‌ها نیز مسدود می‌شوند. با این حال، لنف ادم (تورم لنفاوی) ممکن است بدون هیچ دلیل آشکاری ظاهر شود.
انواع لنف ادم
- لنف ادم اولیه. در اثر نقص‌های مادرزادی آسیب‌دیدگی یا نارسایی رگ لنفی به وجود می‌آید.
- لنف ادم ثانویه. لنف ادم به علت آسیب‌دیدگی رگ‌های لنفی ایجاد می‌گردد.
علائم
این عارضه ممکن است در هر جایی از بدن ازجمله قفسه سینه، سر و آلت تناسلی روی دهد؛ اما معمولاً تورم در یک بازو یا یک پا اتفاق می‌افتد. میزان تورم ممکن است به قدری ناچیز باشد که حتی متوجه بروز آن نشوید و یا به قدری شدید باشد که به سختی بتوانید آن بخش از بدن خود را به خوبی حرکت دهید. اگر احساس می‌کنید که دست و پایتان سنگین و چاق شده، پوستتان سفت و ضخیم به نظر می‌رسد و به‌طور ناگهانی جواهرات و لباس‌هایتان کمی تنگ شده است شاید علت آن تورم غدد لنفاوی باشد. ممکن است در ناحیه متأثر احساس درد داشته باشید و یا پوست آن ناحیه سخت و سفت شود.
چه کسانی بیشتر ممکن است دچار تورم غدد لنفاوی شوند؟
افراد بیشتری که برای برداشت غدد لنفاوی جراحی می‌کنند، این کار را به منظور پیشگیری از انتشار سرطان سینه انجام می‌دهند یا افرادی هستند که به علت درمان سرطان، جراحی یا پرتودرمانی را تجربه کرده‌اند و ممکن است با لنف ادم مواجه شوند. عواملی مانند سن بالا، اضافه وزن، مبتلا بودن به روماتیسم مفصلی یا آرتروز پسوریاتیک می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. همچنین، سفر به برخی مناطق گرمسیری می‌تواند به علت عفونت‌هایی که در آن‌جا به وجود می‌آیند، منجر به لنف ادم شود. علاوه بر این، برخی اختلالات نادر که به وراثت منتقل می‌شوند، می‌توانند باعث بروز مشکلات در غدد لنفاوی و رگ‌های سیستم لنفاوی شوند.
تشخیص
پزشک شما هنگام تشخیص بیماری، از دخیل نبودن علل دیگر بروز تورم از جمله عفونت و لخته‌های خونی اطمینان حاصل می‌کند. وی ناحیه متورم را ارزیابی کرده و آن را با همان اندام دیگر بدن که دارای تورم نیست مقایسه خواهد نمود. ام آر آی و لنفوسنتی گرافی آزمایشاتی هستند که برای مشاهده نحوه عملکرد سیستم لنفاوی و انسدادهای موجود در آن مناسب هستند. در آزمایش لنفوسنتی گرافی نوعی رنگ مخصوص به بدن تزریق می‌شود که در رگ‌های لنفی جریان پیدا می‌کند. از اصطلاح درجه ۱ تا ۴ و مرحله ۱ تا ۳ برای توصیف شدت لنف ادم استفاده می‌شود.
درمان
باندپیچی
به وسیله باند اطراف انگشتان دست و پا را بسیار محکم و طول اندام دست و پا را شل‌تر ببندید تا بدین طریق مایع به سمت تنه بدن (به جز دست و پا) جریان یابد. همچنین فشار موجب می‌شود که پس از رفع تورم، دوباره مایع در بافت جمع نشود. درمانگر می‌تواند نحوه مرتب کردن و بستن آستر، پارچه و باند را نشان دهد.
لباس‌های فشاری
پوشیدن آستین و جوراب‌های ساق بلند مخصوصی که بر روی دست و پا فشار وارد می‌کنند به حرکت مایع در داخل و بیرون از اندام متورم کمک می‌کند. در هنگام ورزش کردن و سفر با هواپیما حتماً این پوشش‌ها را استفاده کنید زیرا ارتفاع بالای آسمان می‌تواند لنف ادم را بدتر کند. ممکن است برای تهیه نوع مناسب این وسایل، به نسخه پزشکی نیاز داشته باشید.
دستگاه فشرده ساز
درمانگرهای آموزش دیده برای کمک به حرکت مایع به بیرون از بازو و پا، می‌توانند از نوعی دستگاه که شبیه فشارسنج بازویی است استفاده کنند. آن‌ها یک آستین یا چکمه را که دارای یک سری حفره است را بر روی ناحیه متورم قرار خواهند داد. حفره‌ها به وسیله یک پمپ پر از هوا می‌شود و سپس طبق الگویی خاص، این حفره‌ها چندین بار پر و خالی‌شده تا لنف به سمت بدن فشرده شود.
ماساژ درمانی
این روش درمانی، که به آن “درمان لنفاوی دستی” نیز گفته می‌شود، شامل نوعی ماساژ ملایم است که به منظور خروج مایع لنفاوی اضافی از بدن استفاده می‌شود. در این روش، مایع لنفاوی از پاها به سمت ناحیه‌ای از بدن که قادر به جذب آن است، منتقل می‌شود. فرایند ماساژ بسته به ناحیه‌ای که غدد لنفاوی آن برداشت شده‌اند، بر اساس یک الگو و ترتیب خاصی انجام می‌شود. یک تکنسین حرفه‌ای و آموزش دیده، با استفاده از مالش و ضربات ملایم، برای خروج مایع اضافی از منطقه تورم‌دهنده، بدن شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
لیزردرمانی سرد
از لیزر کم‌توان می‌توان جهت درمان لنف ادم استفاده نمود. لیزر درمانی می‌تواند به کاهش حجم بازو، رفع بافت زخم و افزایش دامنه حرکتی کمک کند همچنین می‌تواند احساس سفتی پوست را در برخی از خانم‌ها کاهش دهد. نور لیزر جریان لنف را بهبود داده، میزان پروتئین اضافی و بافت درون مایع را کاهش می‌بخشد و مانع از چسبیدن بافت زخم به بافت‌های سالم زیرین می‌گردد.
ورزش
حرکات ملایمی که بر عضلات متأثر، فشار وارد می‌کنند می‌توانند به تخلیه مایع کمک کرده و انجام فعالیت‌های روزانه را آسان‌تر نمایند. فعالیت‌هایی که موجب پمپاژ کردن قلب می‌شوند و نفس کشیدن را سخت‌تر می‌کنند نیز می‌توانند میزان تورم را کاهش دهند. با یک متخصص لنف ادم در مورد مناسب‌ترین حرکات ورزشی که می‌توانید انجام دهید صحبت کنید.
- مارش (پا زدن). در حالت نشسته، یکی از پاها را از ناحیه زانو خم کرده و آن را بلند کرده و سپس آن را بر روی زمین بگذارید. سپس پای دیگر را بردارید و دوباره آن را پایین بیاورید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
- ضربه زدن با پا. در حالت نشستن، یکی از پاها را از ناحیه زانو صاف کرده و سپس به حالت شروع حرکت بازگردید. بعدازآن همین کار را روی پای دیگرتان انجام دهید. این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
- کشیدن حروف الفبا با مچ پا. کف پا را به شکل حروف الفبا حرکت دهید (شکل زیر را ببینید). این تمرین را حداقل ۲ بار بر روی هر یک از پاها انجام دهید.
- کشش عضلات ساق پا. بنشینید و پاها را در جلوی خود راست کنید. حوله‌ای را در قسمت گودی کف پا حلقه بزنید و زانو را صاف و مستقیم نگه‌دارید. به مدت ۳۰ ثانیه این وضعیت را حفظ کنید. این تمرین را ۵ مرتبه تکرار کرده و پا را عوض کنید و همین حرکات را بر روی آن نیز تکرار نمایید.
- کشش عضله همسترینگ. بنشینید و پاها را در جلوی خود دراز کنید. دست‌ها را دراز کرده تا به انگشتان پا برسند، کمر و زانو را صاف نگه دارید. این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید. تمرین را ۵ بار تکرار کنید.
- کشش لگن. بر روی کمر دراز کشیده و زانو را خم کنید. یکی از پاها را از روی پای دیگر بگذارید و آن پا را به سمت قفسه سینه بکشید (شکل را ببینید). این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید. حرکت را ۵ بار تکرار کنید. سپس پا را عوض نمایید و کشش را تکرار کنید.
پیشگیری از بروز عفونت
مراقب بریدگی‌ها، خراش‌ها و سوختگی‌های موجود در ناحیه تحت تأثیر عارضه باشید. تزریق‌ها و کشیدن خون را در جاهای دیگر بدن انجام دهید. این جراحات کوچک می‌توانند نقطه شروعی برای بروز عفونت باشند. مایع لنفاوی گرفتار شده در بافت، شرایط رشد باکتری‌ها را فراهم کرده و به سرعت می‌تواند به مسئله‌ای جدی تبدیل شود. در صورت قرمز شدن پوست، بروز راش و داشتن علائمی مشابه علائم آنفولانزا یا بدتر شدن درد و تورم، به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری
پس از جراحی یا پرتودرمانی که غدد لنفاوی‌تان را درگیر می‌کنند، بازو یا پای متورم خود را بالاتر از سطح قلب نگه‌دارید. بر روی محل آسیب دیده کیسه گرم یا سرد قرار ندهید. از پوشیدن لباس‌ها و جواهرات تنگ پرهیز نمایید. در هنگام نشستن چهار زانو ننشینید. اگر تورم یا دیگر علائم در بدنتان شروع شد موضوع را به پزشک اطلاع دهید. درمان زودهنگام لنف ادم بسیار مهم است.