به درد استخوان دنبالچه در اصطلاح پزشکی کوکسی‌دینا گفته می‌شود. دنبالچه آخرین استخوان در انتهای ستون فقرات است. این درد پس از آسیب دیدن یا کشیده شدن استخوان دنبالچه یا رباط‌ها و عضله‌های اطراف دنبالچه بروز می‌یابد. درد دنبالچه در اکثر موارد ظرف چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد، هرچند درد گاهی مدت طولانی‌تری استمرار دارد و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را به شدت مختل می‌کند.
متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر از روشهای مختلف طب فیزیکی و توانبخشی مانند الکتروتراپی، لیزرتراپی، شاک‌ویو تراپی، ماساژ درمانی و ورزش درمانی برای تسکین درد و کاهش التهاب در ناحیه دنبالچه استفاده می‌کنند. متخصصین ما قبل از اقدام بکارگیری روشهای مختلف تسکین درد، با بررسی و مشاهده عکس‌های دنبالچه بیمار، علت درست درد دنبالچه را تشخیص داده و با درمان دستی، استخوان دنبالچه بیمار را به دقت و بدون درد جا اندازی می‌کنند.
جهت اطلاعات بیشتر در این زمینه و مشاوره با متخصصین ما و رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل نمایید.
علائم
درد دنبالچه به درد و التهابی گفته می‌شود که در انتهای استخوان دنبالچه، بین دو باسن حس می‌شود. این درد غالباً پس از نشستن روی یک سطح سخت تشدید می‌شود. این مشکل با علائم زیر همراه است:
- دردی که هنگام نشستن تشدید می‌شود.
- درد موضعی در ناحیه دنبالچه که در صورت لمس یا تحمل فشار بروز می‌یابد.
- دردی که با تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده تشدید می‌شود.
- دردی که در اثر یبوست شدیدتر و پس از دفع کمتر می‌شود.
علل درد دنبالچه
علل مختلفی باعث درد دنبالچه می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب موضعی: چنانچه ضربه مستقیمی به استخوان دبنالچه وارد شود، ممکن است رباط‌های استخوان دنبالچه ملتهب شود، خود استخوان آسیب ببیند یا اتصال دنبالچه‌ای به استخوان خاجی صدمه ببیند.
- زایمان: سر نوزاد از استخوان دنبالچه رد می‌شود و فشار شدیدی را به این استخوان وارد می‌کند. بنابراین احتمال دارد که ساختارهای دنبالچه (رباط، استخوان و دیسک) حین زایمان آسیب ببیند. هرچند آسیب دیدن دنبالچه در طول زایمان به ندرت پیش می‌آید، اما این فشار شدید گاهی منجر به شکستگی دنبالچه می‌شود.
- بار مزمن: بعضی از فعالیت‌ها مانند نشستن طولانی مدت روی سطح سخت فشار مزمنی را به استخوان دنبالچه وارد می‌کند و باعث شروع شدن درد دنبالچه می‌شود. درد ناشی از این علل موقتی است، اما اگر التهاب و علائم کنترل نشود، ممکن است به مشکلی دائمی تبدیل شود.
- عفونت یا تومور: اگر عفونت یا تومور در ناحیه دنبالچه پیش بیاید، استخوان دنبالچه تحت فشار قرار می‌گیرد و درد شروع می‌شود.
تشخیص
بررسی سابقه پزشکی و شرح حال بیمار از جمله معاینه بالینی کامل، بسیار مهم است. پزشک در این مرحله ممکن است درباره سابقه آسیب‌دیدگی و زمان بروز آن، سابقه زایمان طولانی یا آسیب‌دیدگی حین وضع حمل سوال کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بهترین تصویری از وضعیت بیمار و علل ممکن برای آسیب دیدگی شانه بدست آورد. همچنین، ممکن است پزشک سوالات دیگری در مورد علائم، شدت درد، محدودیت حرکت، تغییرات در عملکرد روزانه و تاریخچه درمان قبلی بپرسد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص صحیحی برای بیمار قرار دهد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
- عکسبرداری: پزشک ناحیه دنبالچه را بررسی و لمس می‌کند تا آبسه‌ها (عفونت‌ها) یا توده‌های غیرعادی را پیدا کند. عکس رادیوگرافی از پهلو گرفته می‌شود تا مشکلات جدی دنبالچه مانند شکستگی مشخص شود.
- سی تی اسکن و ام آر آی: پزشک در صورت لزوم از آزمایش‌های پیچیده‌تری مانند سی تی اسکن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن استخوان بهره می‌گیرد.
درمان درد دنبالچه
تغییر فعالیت‌ها
هیچگاه وزن مستقیمی را به استخوان دنبالچه تحمیل نکنید. برای ایمنی بیشتر هیچگاه مدت طولانی روی سطوح سخت ننشینید؛ یا اگر نشستید مرتب تغییر وضعیت دهید. اگر از درد دنبالچه رنج می‌برید، مدت طولانی روی سطوح سخت ننشینید. اگر مجبور به نشستن روی سطوح سخت هستید، باسن خود را مدام جابجا کنید. همچنین به جلو خم شوید تا وزن مستقیماً به استخوان دنبالچه وارد نشود.
کمپرس سرد
در نخستین روزهای شروع درد استخوان دنبالچه و تا چند روز بعد از آن کیسه یخ یا کمپرس سرد روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. در صورت بروز آسیب‌دیدگی کمپرس را ۴ بار در روز، هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی دنبالچه بگذارید.
زیرنشیمنی (کوسن دنبالچه)
بالش‌های مخصوصی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان درد و فشار را از دنبالچه دور کرد. برخی بیماران زیرنشیمنی‌های U یا V شکلی را ترجیح می‌دهند که پشت آن باز است و ناحیه‌های دردناک دنبالچه را لمس نمی‌کند.
دارو
دراوهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ناپروکسین، ایبوپروفن و بازدارنده‌های COX-2 به تسکین درد استخوان دنبالچه کمک می‌کند.
تزریق
عامل بی‌حس کننده و استروئید برای تسکین درد در دنبالچه تزریق می‌شود. استفاده از دستگاه فلوئوروسکوپ الزامی است. این تزریق درد را یک هفته تا چند سال تسکین می‌دهد. بیش از سه تزریق در سال مجاز نیست.
جا اندازی
در صورتی که استخوان دنبالچه جابجا شود، جااندازی ضروری است. پزشک می‌تواند استخوان دنبالچه را از طریق راه رکتوم (راست روده) به سمت صحیح جابجا کند. به منظور کاهش ناراحتی و درد بیمار در فرآیند جااندازی، بیمار ممکن است داروهایی دریافت کند. این داروها به منظور کنترل درد و آسانتر کردن فرآیند جااندازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی تمرین‌هایی را برای کاهش آسیب‌دیدگی یا کبودی به بیمار آموزش می‌دهد. متخصصین ما روشهای آرام‌سازی عضلات کف لگن مانند تنفس عمیق و روشهای شل کردن کف لگن هنگام دفع یا ادرار کردن را آموزش می‌دهند. درمان‌های مختلف فیزیوتراپی برای آرام کردن درد استخوان دنبالچه عبارت است از:
- ماساژ درمانی
- درمان دستی
- الکتروتراپی (TENS)
- اولتراسوند
- لیزر درمانی
- شاک‌ویوتراپی
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی بهترین روش برای درمان درد استخوان دنبالچه است که اگر توسط متخصص مجرب انجام شود به تسکین درد عضلات کشیده و گرفته کمک می‌کند. اگر حین ماساژ دچار درد شدید، حتماً موضوع را به متخصص اطلاع دهید.
درمان دستی
دستکاری یا درمان دستی و کایروپراکتیک می‌تواند برخی از بیماران را از درد تسکین دهد. در صورت نیاز، استخوان دنبالچه می‌تواند از طریق راه رکتوم (راست روده) درمان شود و متخصص استخوان می‌تواند آن را جابجا کند تا درد کاهش یابد. این روش معمولاً در همراهی با دیگر روشهای درمانی استفاده می‌شود و هدف آن تسکین درد و بهبود وضعیت بیمار است. با این حال، انجام دستکاری استخوان دنبالچه از راه راست روده نیازمند مهارت و تخصص تخصصی است و توسط متخصصین مجرب انجام می‌شود.
ورزش
- تمرین‌های کگل: یکی از موثرترین روشهای مدیریت درد دنبالچه انجام تمرین‌های کف لگن یا کگل است. این تمرین‌ها عضلات کف لگن یعنی عضلاتی را قوی می‌کند که رحم را نگه می‌دارند.
- تمرین‌های شکم: بعضی از حرکت‌های شکم روش بسیار موثری برای درمان مشکلات دامن زننده به درد دنبالچه به شمار می‌آید. برای انجام این حرکت‌های اصلاحی کافی است که به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوها را خم کنید تا عضلات شکم منقبض شود. عضلات را چند ثانیه منقبض نگه دارید، سپس آنها را شل کنید. این روند را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
- تمرین اسکات بدون وزنه: این حرکت عضله‌ها را تقویت و بدن را متعادل می‌کند. تمرین اسکات را برای کاهش یا تسکین درد استخوان دنبالچه انجام دهید.
- تردمیل: راه رفتن روی تردمیل درد استخوان دنبالچه را تسکین می‌دهد. درد تعداد کمی از بیماران با روزانه چند دقیقه راه رفتن و دویدن روی تردمیل آرام می‌شود.
- حرکت Clamshell: این تمرین روشی فوق‌العاده برای فعال کردن عملکرد عضله‌های لگن یا مفصل ران (هیپ) است. این تمرین نقش مهمی در تسکین درد کمر و دنبالچه دارد.