اسپاسم گردن به معنای انقباض یا جمع شدن یا لرزش غیرارادی عضلات گردن است که موجب بروز درد و احساس گرفتگی در گردن می‌شود. این اسپاسم و گرفتگی می‌تواند در پاسخ به کشیدگی رباط‌ها و تاندون‌ها، فشار بیش از حد به گردن، ضعف عضلانی یا درد ناشی از آسیب یا اختلال در گردن باشد. در برخی از بیماری‌ها مانند دیستونی (کجی گردن) گرفتگی گردن موجب خم شدن و کج شدن آن به یک سمت می‌شود. گرفتگی گردن می‌تواند ناشی از آسیب، استفاده بیش از حد از گردن، فشار و قرارگیری بدن در حالت ناصحیح نیز باشد. برای رفع اسپاسم و خشکی عضلات گردن، در ابتدا لازم است که مورد ارزیابی و معاینات پزشکی قرار بگیرید تا دلیل اصلی بروز این مشکل مشخص شود و پس از آن برنامه فیزیوتراپی و ورزش درمانی متناسب با شرایط شما آغاز شود.
اسپاسم و گرفتگی عضلات گردن می‌تواند ناشی از یک مشکل یا بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به ارزیابی و پیگیری پزشک دارد. اگر درد شما ثابت و یا رو به وخامت است، لازم است حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر هر یک از این علائم هشداردهنده را مشاهده کردید لازم است فوراً از پزشک یا اورژانس کمک بخواهید: ضعف در دست و پاها، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا، گزگز، مورمور و سوزن‌سوزن شدن دست و پاها و یا منتشر شدن درد از گردن به پایین. این علائم می‌توانند نشانگر یک آسیب یا بیماری جدی مانند بیرون‌زدگی دیسک گردن و آسیب به طناب نخاعی باشند. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر در ابتدا از مدالیته‌های درمانی مانند اولتراسوند، الکتروتراپی با TENS، لیزردرمانی، ماساژ و تکنیک‌های آزادسازی عضله استفاده می‌کنند تا اسپاسم عضلانی را برطرف کنند و در ادامه برای افزایش انعطاف‌پذیری و بازیابی قدرت عضلات کمر و گردن، برنامه ورزشی اختصاصی برای شما تدوین می‌کنند که این کار موجب پیشگیری از بروز مجدد اسپاسم عضلات گردن می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره با متخصصین ما یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس حاصل فرمایید.
علائم
در اغلب موارد، گرفتگی و اسپاسم گردن در واقع از عوارض جانبی یا علائم ناشی از اختلالات اسکلتی-عضلانی یا عصبی است. مهمترین علائم گرفتگی گردن عبارتند از :
- لرزش و انقباض غیرارادی عضلات گردن
- کشیدگی یا ضعف عضلات (خصوصاً همراه با درگیر شدن مفصل شانه)
- احساس خشکی و درد (خصوصاً در هنگتم فعالیت)
- بی‌حسی، گزگز و سون سوزن شدن در طرفی از گردن که دچار اسپاسم شده است. این علائم ممکن است تا شانه‌ها و دست‌ها نیز منتشر شوند.
- خشکی و گرفتگی در ستون فقرات
- درد کمر
علل گرفتگی گردن
گرفتگی عضلات گردن معمولاً ناشی از تنش و فشار زیاد به گردن یا کشیدگی عضلات بر اثر انجام تمرینات ورزشی به شیوه‌ی ناصحیح و یا داشتن عادات غلط در نحوه‌ی انجام کارهای روزانه و قرارگیری گردن در حالت غلط می‌باشد. بر اساس علت اصلی گرفتگی رگ گردن، این عارضه به دو دسته تقسیم می‌شود:
آسیب‌های فیزیکی
وارد شدن ضربه‌ی متوسط تا شدید به گردن و ساختارهای پشتیبانی‌کننده از آن، به طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب آسیب دیدن عضلات و بافت‌های همبند گردن می‌شود. آسیب‌های فیزیکی گردن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شکستگی یا جابه‌جایی مهره‌های گردن
- کشیدگی رباط‌ها ر گردن بر اثر فشار بیش‌ازحد به گردن در حین ورزش، چرخاندن گردن یا انجام حرکات سریع و ناگهانی
- تنش عضلانی بر اثر استرس و فشارهای روانی
- درد در سایر نواحی بدن و تحریک بیش از حد کانال‌های عصبی و در نتیجه انتشار درد در ناحیه گردن
- تمرینات ورزشی بسیار پرفشار و بلند کردن وزنه‌های سنگین
- چرخش یا حرکت ناگهانی عضلات صورت و سر به طور غیرارادی
اغلب موارد ابتلا به اسپاسم عضلانی گردن که ناشی از آسیب‌های فیزیکی است، در واقع در تصادفات رانندگی رخ می‌دهد. سایر حوادث ممکن، شامل درگیری فیزیکی، آسیب ورزشی و یا زمین خوردن می‌شود.
بیماری‌های فرسایشی دیسک
- آرتروز گردن: بیماری فرسایشی ستون فقرات گردنی که موجب تحلیل رفتن و سایش غضروف‌ها می‌شود. این بیماری اغلب در افراد میانسال یا مسن ایجاد می‌شود و ناشی از تغییرات فرسایشی طبیعی در بدن بر اثر بالا رفتن سن است.
- تنگی کانال نخاعی: باریک شدن کانالی که طناب نخاعی از آن عبور می‌کند، موجب وارد شدن فشار به شاخه‌های عصبی و طناب نخاعی می‌شود.
- بیرون‌زدگی دیسک گردن
- برآمدگی یا فتق دیسک
عوامل خطر
عواملی که احتمال بروز اسپاسم و خشکی عضلات گردن را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- ضعیف بودن عضلات گردن و داشتن سابقه‌ی آسیب‌دیدگی عضلات، استخوان‌ها یا بافت‌های گردن
- استفاده بیش از حد یا نادرست از عضلات گردن
- فشار بیش از حد به بافت‌های گردن بر اثر قرارگیری گردن در حالت ناصحیح، آسیب‌های شانه و داشتن عادات غلط در نحوه خواندن و نوشتن.
- داشتن سن بالا (خصوصاً سنین ۳۵ تا ۴۹ سال)
- زنان به خاطر داشتن ساختارهای ضعیف‌تر، بیش از مردان در معرض خطر بروز اسپاسم و خشکی عضلات گردن هستند.
درمان گرفتگی گردن
استراحت
در روزهای اولیه پس از بروز درد و گرفتگی عضلات گردن، توصیه می‌شود فشاری روی گردن خود نیاورید و به آن استراحت دهید تا بافت‌های آسیب‌دیده فرصتی برای بازسازی و ترمیم داشته باشند. اما، توصیه می‌شود که مدت زمان استراحت را به یک یا دو روز محدود کنید، زیرا استراحت بیش از حد ممکن است منجر به ضعف عضلات گردن شود و این عضلات ضعیف‌شده باید وزن سر و گردن را تحمل کنند. به طور کلی، توازن بین استراحت کافی و تحرک ملایم و مناسب برای بهبود و قوت‌بخشی عضلات گردن اهمیت دارد.
کمپرس سرد
سرمادرمانی و استفاده از کمپرس سرد می‌تواند با کاهش التهاب موضعی، برای بسیاری از موارد گرفتگی عضلات گردن مفید باشد. برای کاهش التهاب گردن، بهترین راه این است که طی ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت اولیه‌ی شروع درد و گرفتگی حاد گردن، از کمپرس سرد استفاده کنید.
کمپرس گرم
کمپرس گرم به دو طریق به شما کمک می‌کند؛ شما عضلات گرفته را گرم می‌کنید و در عین حال بر روی آن‌ها فشار وارد می‌کنید. این راهکار ترکیبی برای درمان تمامی انواع گرفتگی‌ها و دردهای عضلانی مفید است.
فیزیوتراپی
از درمان‌های فیزیوتراپی می‌توان به منظور کاهش فشار وارد شده بر روی بافت‌های همبند گردن بهره برد. علاوه بر این فیزیوتراپیست شما یک برنامه کارآمد برای بازیابی دامنه حرکتی کامل گردن و رفع خشکی و تحرک‌پذیری گردن، تدوین می‌کند. برای رسیدن به این هدف، از حرکات کششی و تمرینات قدرتی خاص استفاده می‌شود.
درمان با لیزر سرد
برای تسریع روند بهبود و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده می‌توان از لیزر سرد یا لیزر کم‌توان استفاده نمود. در این روش از اشعه‌ی لیزر با طول‌موج خاصی استفاده می‌شود که به ناحیه آسیب‌دیده در گردن تابانده می‌شود.
اولتراسوندتراپی
اولتراسوند تراپی می‌تواند با افزایش خون‌رسانی به بافت‌های زیرپوستی، موجب کاهش التهاب موضعی و تسریع روند بهبود بافت‌ها شود. در این روش، امواج صوتی با فرکانس بالا موجب گرم شدن عمقی بافت‌ها می‌شوند که این امر نیز موجب افرایش جریان خون و متعاقباً شل شدن عضلات و بافت‌های گرفته‌ی گردن می‌شود و آن‌ها را برای انجام حرکات کششی مخصوص گردن درد و گرفتگی گردن آماده می‌کند.
تحریک الکتریکی عصب‌ها
تحریک الکتریکی (TENS) می‌تواند موجب کاهش درد، تحریک بازسازی در بافت‌ها، بهبود کارایی عصب‌ها و عضلات و بازآموزی تارهای عضلانی شود و از این طریق اسپاسم و گرفتگی گردن را کاهش دهد.
درمان دستی
با استفاده از تکنیک‌های درمان دستی می‌توان راستای قرارگیری ستون فقرات را اصلاح کرد و در نتیجه حرکت‌پذیری گردن را به حالت عادی بازگرداند. در این روش با اعمال فشار دست، ناهماهنگی‌ها یا نیمه دررفتگی‌های ایجاد شده در ستون مهره‌ها برطرف می‌شود. این ناهماهنگی‌ها یا نیمه دررفتگی‌ها مانع از حرکت گردن و عدم قرارگیری تاندون‌ها و عضلات در راستای صحیح می‌شوند. نوعی از تکنیک‌های درمان دستی با نام جااندازی بافت‌های نرم موجب آزادسازی عضلات گرفته و سایر بافت‌های همبند در اطراف آن می‌شود.
ماساژدرمانی
روش ماساژ درمانی، در مقایسه با سایر روش‌های سنتی دیگر، تأثیر بسیار زیادی در رفع اسپاسم عضلات گردن دارد. در روش ماساژدرمانی، با کمک دست، بر روی نقاطی که دچار گرفتگی شده‌اند فشار وارد می‌شود. این کار موجب کاهش درد، بهبود گردش خون، کاهش تورم، کاهش تنش عضلانی و رفع گرفتگی و اسپاسم عضله می‌شود. انجام ماساژدرمانی همچنین به بازیابی حرکت پذیری گردن کمک زیادی می‌کند.
ورزش برای رفع گرفتگی گردن
چرخش گردن
بنشینید و کمر گردن خود را صاف نگه دارید. سپس سر خود را به سمت شانه چپ بچرخانید. برای ایجاد کشش بیشتر، می‌توانید دست خود را روی سمت راست صورت قرار داده و با ملایمت سر خود را به سمت چپ فشار دهید. این حرکت باعث کشش عضلات جانبی گردن می‌شود.
حرکت چانه به سمت زیر بغل
دستان خود را پشت سر خود چفت کنید. صاف بنشینید و سپس سر خود را به نحوی به سمت پایین خم کنید که چانه‌ی شما به سمت زیر بغل چپ شما باشد. این حرکت موجب کشش عضلات پشت گردن و بالای کمر می‌شود.
نزدیک کردن گوش به شانه
بنشینید و دستان خود را دو طرف بدن خود نگه دارید. کاملاً مستقیم، به روبرو نگاه کنید و سپس گوش چپ خود را به شانه چپ خود نزدیک کنید تا جایی که کشش را در عضلات سمت راست گردن و شانه‌ی راست حس کنید.
حرکت چانه به سمت عقب
در این حرکت، انگشتان خود را روی چانه‌ی خود قرار داده و به آرامی سر خود را به سمت عقب حرکت دهید، تقریباً مانند زمانی که می‌خواهید برای خود غبغب درست کنید. توجه کنید که سر شما به سمت بالا یا پایین حرکت نکند و خم نشود، و در طول حرکت به سمت روبه‌رو نگاه کنید. این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ کنید. اگر طولانی‌مدت پشت میز نشسته‌اید، این حرکت بسیار مناسب است برای بهبود حالت قرارگیری بدن شما.