کف پا در طول روز متحمل فشار بسیار زیاد ناشی از راه رفتن، دویدن، قدم زدن و بالا رفتن از پله می شود به همین دلیل کاملاً طبیعی است که گاهی اوقات دچار مشکلات متعددی شود. انواع مشکلات کف پا و بدشکلی آن که به صورت آسیب دیدگی یا التهاب خود را نشان می‌دهند این اندام را دچار اختلالات متعددی خواهند کرد.
درد کف پا باعث بروز مشکلات حرکتی مختلف و محدودیت هایی خواهد شد. اگر دچار درد کف پا هستید نباید تصور کنید که وادار به تحمل درد می باشید. برخی از مشکلات شایع کف پا قابل تحمل هستند. متخصصین طب فیزیکی تراپی در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر آماده ارزیابی درد کف پای شما هستند تا پس از تشخیص علت درد متناسب با بیماری شما درمان را آغاز نمایند. اگر شما ساکن اصفهان هستید می توانید با شماره های ۰۳۱۳۲۳۶۷۴۶۵ – ۰۳۱۳۲۳۳۰۳۸۲ تماس بگیرید و از کلینیک قصر درخواست وقت مشاوره نمایید.
آناتومی کف پا
کف پای یکی از پیچیده ترین ساختارهای بدن است که از ۲۶ استخوان تشکیل شده و توسط تعداد زیادی مفصل، عضله، تاندون و رباط به یکدیگر متصل شده اند. پا یکی از اندام هایی است که مستعد فشار بسیار زیادی است و دچار مشکلاتی از قبیل درد، التهاب یا آسیب دیدگی خواهد شد. این مشکلات می توانند باعث محدودیت حرکتی و راه رفتن شوند.
انواع مشکلات پا به چند دسته تقسیم می شود؟
درد کف پا اغلب به دلیل عملکرد ناصحیح این بخش از بدن به وجود می‌آید. استفاده از کفش نامناسب می‌تواند علت بدتر شدن درد کف پا باشد و در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد اختلالات جدی شود. استفاده از یک کفش که به درستی از پاهای شما محافظت میکند و با ساختار پا سازگاری دارد، می‌تواند از ساییدگی کف پا و التهاب مفاصل و پوست جلوگیری کند. مشکلات کف پا که می‌توانند شامل پاشنه، انگشتان پا، اعصاب، تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل باشند، انواع مختلفی دارند. علائم این مشکلات ممکن است شبیه به سایر اختلالات به نظر برسند، بنابراین همواره برای تشخیص دقیق این اختلالات بهتر است به پزشک مراجعه کنید
علت درد کف پا
درد کف پا می تواند به علت سبک زندگی یا ابتلا به یک بیماری خاص به وجود بیاید. برخی از علل شایع درد کف پا به شرح زیر می باشند:
التهاب پلانتار فاسیا
التهاب پلانتار فاسیا یکی از شایع ترین علل درد کف پا محسوب می شود. در این اختلال قوس کف پا دچار التهاب میشود و بیمار با درد شدید و تیر کشنده در پاشنه و کف پا مواجه خواهد شد. در موارد زیر احتمال بروز این مشکل افزایش پیدا میکند:
- پوشیدن کفشی که نمیتواند از قوس کف پا محافظت کند.
- ایستادن روی سطوح سخت به مدت طولانی
- پابرهنه راه رفتن
علائم التهاب پلانتار فاسیا اغلب در اوایل صبح یا پس از بی تحرکی تشدید می شود. هنگامی که از خواب بیدار می شوید با برداشتن اولین گام دچار درد شدید خواهید شد.
التهاب پلانتار فاسیا چگونه درمان میشود؟
اکثر افراد می توانند به کمک روش های خانگی به درمان این اختلال بپردازند. استراحت دادن به پا و استفاده از کمپرس یخ می تواند به کاهش التهاب کمک کند. مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب از قبیل ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم نیز به کنترل درد کمک خواهد کرد. به طور کلی کشش پا قبل و بعد از فعالیت جسمانی و همچنین در طول روز به کاهش درد پاشنه کمک می کند. استفاده از کفش محافظتی مناسب نیز کمک کننده است.
در صورتی که التهاب پلانتار فاسیا به کمک این روش های درمانی بهبود پیدا نکند بیمار می تواند به متخصص فیزیوتراپی، متخصص پا پزشک یا جراح ارتوپد مراجعه کند تا تحت درمان قرار بگیرد. در برخی موارد پزشک برای کاهش التهاب به تزریق استروئید می پردازد یا ممکن است استفاده از کفی طبی به منظور محافظت از پاشنه را توصیه کند.
خار پاشنه
خار پاشنه که دیگر از علل بروز درد کف پا محسوب می شود. این زائده های استخوانی غیرعادی در انتهای پاشنه رشد می کنند و به علت پوشیدن کفش نامناسب یا الگوی راه رفتن یا حتی انجام دادن فعالیت هایی نظیر دویدن به وجود می آیند. خار پاشنه در هنگام ایستادن یا راه رفتن بیمار را دچار درد خواهد کرد. تعداد زیادی از افراد دچار خارپاشنه می شوند اما همه آنها درد ندارند. افرادی که دچار صافی کف پا یا قوس زیاد کف پا هستند بیشتر از دیگران دچار خارپاشنه دردناک خواهند شد.
خار پاشنه چگونه درمان میشود؟
درد پاشنه ناشی از خار پاشنه به استراحت کردن پاسخ نمی دهد. پس از بیدار شدن از خواب و با راه رفتن درد ناشی از خار پاشنه شدیدتر میشود که درد تا ناحیه پاشنه امتداد پیدا می کند. هرچه بیشتر راه بروید درد شما بهتر کاهش پیدا می کند اما پس از یک دوره طولانی استراحت یا پیاده روی طولانی مجدداً دچار درد کف پا خواهید شد. در صورتی که درد پاشنه شما بیش از یک ماه طول کشیده است باید با پزشک مشورت کنید. در این شرایط پزشک انجام روشهای زیر را توصیه خواهد کرد:
- انجام دادن حرکات کششی
- پوشیدن کفش مناسب
- استفاده از چسب مخصوص برای استراحت دادن به عضلات یا تاندون هایی که تحت فشار قرار داشته اند.
- استفاده از کفی طبی و تجهیزات ارتوپدی
- فیزیوتراپی
- استفاده از اسپلینت شبانه
درد پاشنه معمولاً به روش های درمانی ساده از قبیل مصرف استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن پاسخ می دهد. در تعداد زیادی از موارد استفاده از تجهیزات طبی ارتوپدی می تواند به اصلاح علل درد پاشنه و کف پا از قبیل اختلالات بیومکانیکی کمک کند. در برخی موارد تزریق استروئید می تواند به تسکین التهاب این ناحیه کمک نماید.
میخچه
میخچه به زائده های پوستی زخیمی گفته می شود که اغلب در قسمت قاعده کف پا یا انگشتان ایجاد میشوند. معمولاً در ابتدا هیچ گونه دردی را ایجاد نمی کنند. میخچه با هدف محافظت از پوست و جلوگیری از تشکیل تاول به وجود می آید.
میخچه چگونه درمان میشود؟
پزشک برای درمان میخچه موارد زیر را توصیه خواهد کرد:
- بیمار باید میخچه را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه درون آب گرم قرار دهد تا پوست شروع به نرم شدن نماید.
- سپس به کمک سنگ پا به ساییدن میخچه بپردازد. برای این کار باید سنگ پا را درون آب گرم قرار دهد سپس به آرامی پینه یا میخچه ایجاد شده را سوهان بکشد. بیمار باید از حرکات چرخشی یا رفت و برگشتی برای از بین بردن پوست مرده استفاده نماید.
- به منظور محافظت از پوست و جلوگیری از ایجاد التهاب بیشتر ناشی از فعالیت جسمانی باید بیمار از چسب مخصوص میخچه استفاده کند و آن را روی پوست قرار دهد تا از تماس مستقیم میخچه با کفش جلوگیری شود. بیمار می تواند با مراجعه به داروخانه اقدام به تهیه چسب مخصوص نماید.
- پوشیدن کفش مناسب که به خوبی از پا محافظت می کند اهمیت بسیار زیادی دارد. یکی از علل شایع تشکیل میخچه پوشیدن کفشی است که شکل و سایز آن با پا تناسب ندارد. برای تهیه کفش مناسب باید در اواخر روز که پای شما کمی متورم شده است اقدام به خرید کفش نمایید. باید کفش شما کاملاً مناسب پایتان باشد و از خریدن کفش بزرگ یا کوچک خودداری کنید.
- همیشه ناخن های خود را کوتاه نگه دارید زیرا بلند بودن ناخن پا باعث فشرده شدن انگشت به سمت کفش میشود و با گذر زمان منجر به تشکیل میخچه خواهد شد.
شکستگی استخوان پاشنه
شکستگی استخوان پاشنه معمولاً یک آسیب جدی است که به علت سقوط از ارتفاع یا تصادف با خودرو رخ می‌دهد. در برخی موارد، استخوان پاشنه همچنین ممکن است همراه با دررفتگی نیز باشد و شما با درد، تورم، کبودی و اختلال در راه رفتن روبرو خواهید شد.
شکستگی استخوان پاشنه چگونه درمان میشود؟
برای درمان شکستگی استخوان پاشنه باید از مراحل زیر پیروی کنید:
- از فشار آوردن به پاشنه خودداری کنید و برای راه رفتن از عصا استفاده نمایید.
- به منظور محافظت از پاشنه خود از پد استفاده کنید.
- از اسپلینت یا گچ گرفتن پا برای ترمیم شکستگی استخوان استفاده نمایید.
- طبق دستور پزشک به مصرف داروهای مسکن تجویز شده بپردازید.
- در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنید.
- در صورتی که درد پاشنه بهبود پیدا نکرده باشد پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.
نوروپاتی دیابتی
افراد مبتلا به دیابت بیشتر مستعد نوسانات قند خون هستند. نوروپاتی دیابتی یک بیماری نیست بلکه مجموعه ای از بیماری ها است که به علت دیابت باعث آسیب رساندن به پا می شود. با گذر زمان بالا بودن سطح قند خون باعث آسیب رساندن به اعصاب بدن به ویژه اعصاب پا خواهد شد. سایر فاکتورهایی که باعث بدتر شدن آسیب عصب می شوند عبارتند از سابقه استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی و سابقه ابتلا به نوروپاتی دیابتی در خانواده. علائم نوروپاتی دیابتی عبارتند از بی حسی، سوزن سوزن شدن و درد کف پا. این وضعیت باعث میشود بیمار به علت نداشتن حس دچار خراشیدگی، بریدگی یا آسیب دیدگی جدی پا شود.
نوروپاتی دیابتی چگونه درمان میشود؟
حفظ سلامت عمومی بدن و کنترل قند خون به فرد برای درمان بیماری نوروپاتی دیابتی کمک می کند. اگرچه پزشک نمی تواند آسیب عصبی ایجاد شده را برطرف نماید می تواند از روشهای دیگر به منظور جلوگیری از بدتر شدن مشکل ایجاد شده استفاده کند. فرد مبتلا به دیابت باید به طور منظم برای انجام معاینات پا تحت نظر پزشک قرار بگیرد. بیمار باید همواره ناخن های پای خود را کوتاه نگه دارد و در صورت مشاهده هر گونه زخمی در پای خود به پزشک مراجعه کند.
درد استخوانهای کف پا
درد استخوانهای کف پا معمولا به علت استفاده بیش از حد از پا به وجود می‌آید و بیمار دچار درد و التهاب سینه پا خواهد شد. درد استخوانهای کف پا و اغلب علامت اختلال یا بیماری دیگری می باشد و به تنهایی یک بیماری نیست.
درد استخوان های کف پا چگونه درمان میشود؟
برای درمان درد استخوان های کف پا از روش های مختلفی استفاده می شود. پزشک به منظور تسکین درد روشهای زیر را به شما توصیه می نماید:
- به پای خود استراحت بدهید و تا حد امکان از انجام دادن فعالیت های ورزشی سنگین خودداری کنید تا درد کف پا بهبود پیدا کند.
- در پای آسیب دیده از کمپرس یخ استفاده کنید و یا می توانید کف پای خود را روی یک بطری آب یخ زده به حرکت در بیاورید.
- از بانداژ فشاری استفاده کنید.
- از پد محافظ، محافظ قوس کف پا یا سایر تجهیزات ارتوپدی استفاده نمایید.
- به انجام دادن حرکات کششی و تقویتی سبک بپردازد.
اگر زیر انگشت شما دچار پینه شده و این ناحیه دردناک شده است ممکن است پزشک اقدام به برداشتن پینه نماید تا فشار از روی این ناحیه برطرف شود. در برخی موارد پزشک به منظور رفع مشکلات استخوانی یا آزاد کردن عصبی که دچار چسبندگی شده است انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد.
نوروپاتی محیطی
درد کف پا در تعداد بسیار زیادی از افراد به علت مشکلات سیستم عصبی ایجاد می شود.
- منظور از نوروپاتی درد عصب است.
- منظور از کلمه محیطی، عصبی است که از طناب نخاعی به سمت نواحی مختلف بدن امتداد پیدا می کند.
تشخیص و درمان نوروپاتی محیطی در مقایسه با سایر مشکلات پا سخت تر است. این اختلال می‌تواند به علت آسیب دیدگی یا گیر افتادن اعصاب ایجاد شود.
نوروپاتی محیطی چگونه درمان میشود؟
هیچ یک از روشهای درمانی موجود نمی تواند به بهبود نوروپاتی محیطی ارثی کمک کند با این حال روش های دیگری برای درمان انواع دیگر نوروپاتی محیطی وجود دارد
در ادامه به چند نکته کلیدی در باره درمان نوروپاتی محیطی اشاره می کنیم که باید به خاطر داشته باشید. به طور کلی درمان نوروپاتی محیطی شامل اتخاذ روشهای درمانی سالم به منظور کاهش بروز مشکلات فیزیکی و عاطفی می باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- حفظ تناسب اندام
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض سموم
- دنبال کردن برنامه ورزشی تحت نظر پزشک
- پیروی از رژیم غذایی متعادل
- درمان کمبود ویتامین
- محدود کردن یا اجتناب کردن از مصرف مشروبات الکلی
استئوآرتریت پا
استئوآرتریت یک وضعیت است که به معنای خرابی غضروف محافظ مفاصل پا است. این اختلال بیشتر به دلیل پیر شدن و رسیدن به سن تولید میشود، اما ممکن است به علت آسیب، صافی کف پا یا قوس بیش از حد کف پا نیز رخ دهد. ممکن است در هنگام راه رفتن با مشکلاتی روبرو شوید و مفاصل شما سفت و دردناک شوند.
استئوآرتریت کف پا چگونه درمان میشود؟
پزشک برای درمان این اختلال موارد زیر را توصیه خواهد کرد:
- مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب
- استفاده از کفی طبی
- استفاده از بریس، کفش مخصوص یا گچ گرفتن پا به منظور بی تحرک ماندن پا تا زمان از بین رفتن التهاب
- انجام جلسات فیزیوتراپی به منظور تقویت عضلات
- تزریق استروئید در موارد بسیار شدید
پای ورزشکاران
پای ورزشکاران عمدتاً به علت راه رفتن در نواحی مرطوب ایجاد میشود و به شدت مسری است. منظور از پای ورزشکاران عفونت قارچی پوست است که معمولا بین انگشتان به وجود می آید اما عفونت ممکن است پخش شده و باعث بروز درد، خارش و حتی آسیب دیدگی پوست شود. عفونت قارچی که باعث بروز مشکل پای ورزشکاران می شود معمولاً در استخر، حمام یا باشگاه که محل راه رفتن افراد با پای برهنه است بیشتر دیده میشود. قارچ در نواحی مرطوب و گرم رشد می کند. پوشیدن کفش گرم و تنگ که امکان تنفس ندارد باعث رشد و گسترش قارچ خواهد شد. این اختلال به شدت مسری است و می تواند به سایر نواحی پوست از قبیل دست، کشاله ران و حتی پوست سر منتقل شود. پای ورزشکاران باعث بروز خارش، ترک، تاول و پوسته ریزی پا خواهد شد. این اختلال معمولاً بین انگشت چهارم و پنجم ایجاد میشود سپس گسترش پیدا میکند. گاهی اوقات بیمار دچار ترک پوستی در ناحیه پاشنه یا انگشتان خواهد شد.
پای ورزشکاران چگونه درمان میشود؟
فرد باید پای خود را تمیز و خشک نگه دارد و از یک حوله مجزا برای خشک کردن پایش استفاده نماید. روش های درمانی ضد قارچ از قبیل مصرف اسپری، پودر یا لوسیون می تواند به درمان این مشکل کمک کند. در صورتی که قرص انتشار پیدا کند یا پس از درمان بدتر شود باید به پزشک مراجعه کرد تا به تجویز داروی ضد قارچ خوراکی بپردازد.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که باعث بروز درد، سفتی و تورم مفاصل سراسر بدن می شود. تقریباً همه افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید دچار علائم این اختلال در مچ و کف پای خود خواهند شد. آرتریت روماتوئید می تواند نواحی اطراف پاشنه، قسمت فوقانی پا، انگشتان و سینه پا را درگیر کند.
آرتریت روماتوئید چگونه درمان میشود؟
استراحت کردن، استفاده از کمپرس یخ یا مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می تواند به تسکین علائم شما کمک کند. استفاده از کفی طبی نیز به رفع فشار از استخوان کف پا کمک میکند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهی اوقات درد کف پا به طور خودبه خود طی مدت چند روز برطرف میشود اما گاهی اوقات درد مزمن شده و بر کیفیت زندگی تاثیرات منفی میگذارد. در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- در صورتی که درد بیش از چند روز طول بکشد.
- در صورتی که در باعث اختلال در راه رفتن شود.
- در صورتی که دچار سرگیجه یا تهوع ناشی از درد کف پا شده اید که نشان دهنده شکستگی استخوان است.
- در صورتی که دچار تب یا تورم مرتبط با درد کف پا شده اید که نشان دهنده عفونت است.
- درصورتی که آسیب دیدگی باعث درد کف پا شده است.
- در صورتی که درد مزمن کف پا بدتر شده است.
تشخیص درد کف پا
پزشک برای تشخیص علت درد کف پا به ارزیابی پای شما می پردازد و این اندام را به لحاظ نواحی دردناک یا حساس بررسی می کند. او همچنین کف پا را به لحاظ وجود التهاب، کبودی، رشد ناخن به سمت داخل یا آسیب دیدگی های مشابه ارزیابی می نماید. سپس از شما می‌خواهد کمی راه بروید و به کشش انگشتان خود بپردازید. پزشک با توجه به نتایج حاصل از ارزیابی‌های اولیه درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس یا سایر تست های تشخیصی را خواهد داد. ممکن است و پزشک به تشخیص و درمان درد کف پا به پردازد یا شما را به متخصص پا یا متخصص ارتوپد ارجاع دهد.
درمان درد کف پا
درمان درد کف پا به علت بروز درد بستگی دارد و پزشک از روش های متعدد استفاده خواهد کرد. پزشک در ابتدا روشهای درمانی مراقبتی و غیر جراحی را توصیه می کند.
تسکین درد
استفاده از کمپرس گرم یا سرد می تواند به تسکین درد کمک کند. شما می توانید سه بار در روز و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه کمپرس یخ را روی پای خود بگذارید. از قرار دادن مستقیم یخ روی پوست تان خودداری کنید تا از سوختگی پوست جلوگیری شود. استفاده از داروهای مسکن نیز می تواند کمک کننده باشد که این داروها به شرح زیر می باشند:
- استامینوفن
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
- آسپرین
در صورتی که روش های مراقبتی تاثیری در بهبود بیمار نداشته باشند پزشک در موارد زیر تزریق کورتیزون را توصیه خواهد کرد:
- التهاب پلانتار فاسیا
- التهاب استخوان های کنجدی
- نوروما
در مواردی که درد شدید باشد پزشک به تجویز داروهای مسکن قوی خواهد پرداخت که به شرح زیر می باشند:
- استامینوفن کدئین
- استامینوفن هایپرکودون
- اکسی کدون
مصرف این داروها می‌تواند اعتیادآور باشد به همین دلیل نباید به مدت طولانی و بدون نظر پزشک مصرف شوند. در مواردی که دچار مشکلات شدید پا هستید پزشک استفاده از کفش جراحی یا کفش مخصوص را توصیه خواهد کرد تا فشار را از کف پای شما بردارد.
تغییر سبک زندگی
استفاده از کفش محافظ یا کفی طبی می تواند به تسکین درد کف پا کمک کند البته استراحت دادن به پا نیز کمک کننده است. شما می توانید از رژیم غذایی ضد التهاب نیز بهره بگیرید و از مقدار زیادی میوه، سبزی، ماهی، مغزها و غلات کامل استفاده کنید.
روش های درمانی مکمل
روش های درمانی مکمل و جایگزین نیز به تسکین درد به صورت موقت کمک می کنند که این روش ها به شرح زیر می باشند:
- طب سوزنی
- طب سوزنی الکتریکی (به ویژه برای درمان التهاب پلانتار فاسیا(
- ماساژ درمانی
درمان های حرکتی از قبیل یوگا و تای چی نیز به تقویت عضله و افزایش انعطاف پذیری و تعادل کمک می کنند
پیشگیری از درد کف پا
با پیروی از موارد زیر از بروز درد کف پا جلوگیری کنید:
- از کفش محافظ یا از کفی طبی استفاده کنید.
- پس از آسیب دیدگی برای راه رفتن و انجام دادن حرکات کششی احتیاط کنید.
- از انجام دادن فعالیت های ورزشی سنگین مانند دویدن، پرش یا موارد مشابه خودداری کنید.
سوالات متداول
التهاب پلانتار فاسیا چگونه ایجاد میشود؟
التهاب پلانتار فاسیا یکی از علل شایع درد کف پا است که به علت وارد شدن فشار مداوم به رباط کف پا به وجود می آید. این آسیب دیدگی معمولا به علت بیش از حد دویدن، پیاده روی، پوشیدن کفش نامناسب یا آسیب دیدگی ناشی از زمین خوردن ایجاد می گردد.
آیا درد کف پا به مشکلات قلبی ارتباط دارد؟
در صورتی که پمپاژ خون توسط قلب به علت مشکلاتی نظیر بیماری شریان محیطی مختل شود خونرسانی به کف پا کاهش پیدا میکند این امر باعث تورم و آسیب دیدگی کف پا خواهد شد.
آیا دیابت باعث درد کف پا میشود؟
درد کف پا ناشی از دیابت عمدتاً به علت بالا بودن سطح قند خون ایجاد می شود. با گذر زمان بالا بودن قند خون باعث آسیب دیدگی پایانه‌های عصبی و عروق خونی سراسر بدن خواهد شد که این امر منجر به آسیب عصب و گردش نامناسب خون میشود.