دیسک کمر: علائم و روش های درمانی
هر کسی که ستون فقراتش آسیب دیده باشد میداند که چه درد زیادی باید تحمل کند. بیمار فکر میکند با هر حرکتی وضعیتش بدتر میشود. این درد نوعی هشدار است که شما باید به آن توجه کنید. اگر اقدام مناسب و به موقع انجام دهید درد و ناراحتی متوقف و برطرف میشود.
فتق دیسک به دیسکی گفته میشود که از جای خود لغزیده، پاره و یا برآمده شده باشد. یکی از علل شایع گردن درد، کمردرد و پا درد فتق دیسک است. اکثر اوقات دیسک فتق شده خود به خود خوب میشود یا با درمانهای خانگی ساده بهبود می‌یابد.
[sv slug="alert"]فتق دیسک نوعی آسیب به ستون فقرات است. یک سری استخوانهایی (مهره‌ها) در ستون فقرات شما قرار دارد که از پایه جمجمه تا دنبالچه ادامه پیدا کرده است. بین مهره‌ها باشتکهایی به نام دیسک قرار گرفته است. این دیسکها مثل یک فنر بین استخوانهای شما قرار دارد و به شما کمک میکند به راحتی خم شوید حرکت کنید. وقتی یکی از این دیسکها پاره یا سوراخ شود و نشتی کند به آن فتق دیسک گفته میشود. معمولا فتق دیسک خود به خود بهتر میشود. اما اگر درد ادامه پیدا کرد یا بدتر شد با پزشک خودتان تماس بگیرید تا بتواند درمان مناسب برای فتق دیسک را به شما پیشنهاد کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد فتق دیسک کمر و رزرو وقت مشاوره با کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی قصر در اصفهان به شماره 03132367465 تماس حاصل فرمایید.[sv slug="alert1"]
فهرست نمایش
بیماری دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات شما از ۳۳ مهره تشکیل شده است که به وسیله دیسکهای اسفنجی شکل از هم جدا شدند. ستون فقرات به ۴ ناحیه تقسیم شده است:
- ستون فقرات گردن: هفت مهره اول در گردن قرار دارد
- ستون فقرات سینه‌ای: ۱۲ مهره بعدی در قسمت سینه شما قرار گرفته است
- ستون فقرات کمر: ۵ تا مهره بعدی در قسمت پایین کمر شما قرار گرفته است
- ستون فقرات خاجی: ۵ مهره آخر ستون فقرات در قسمت زیر کمر قرار دارد که شامل ۴ مهره میشوند که استخوان دنبالچه را تشکیل میدهند (که به آن کوکسیکس)
ستون فقرات کمر شامل ۵ قسمت استخوانی است که در قسمت پایین کمر قرار دارد و دیسک کمر در این قسمت رخ میدهد.
- دیسک برآمده: به علت بالا رفتن سن دیسک بین مهره‌ای ممکن است مایع داخلی خود را از دست بدهد و خشک شود وقتی این اتفاق میافتد دیسک اسفنجی ما که بین مهره‌ها قرار دارد و مثل یک گیرنده شوک عمل میکند فشرده میشود و موجب شکستن حلقه بیرونی سخت دیسک میشود و هسته داخلی بیرون میزند که به آن برآمدگی دیسک می‌گوییم.
- پارگی یا فتق دیسک: وقتی شکستگی دیسک ادامه پیدا میکند یا فشار روی ستون فقرات شما ادامه پیدا کند ممکن است هسته پالپوس پاره شود و مواد بیرون بریزد. این پارگی دیسک نامیده میشود. قسمتهایی از مواد دیسک که روی ریشه عصب که پشت فضای دیسک قرار دارد فشار میکند و این موجب درد ضعف، بیحسی و یا تغییر احساس میشود.
اکثر فتق دیسکها در قسمت پایین کمر اتفاق میافتد مخصوصا بین مهر‌ه‌های ۴ و ۵ کمر بین مهره ۵ و اول مهره خاجی (سطوح L4 -5 و L5-S1).
چه چیزی موجب دیسک کمر میشود؟
در قسمت مرکزی دیسک مواد نرم و ژل مانندی دارد و قسمت بیرونی آن سفت و سخت است و شبیه یک ژله دونات است. به مرور زمان لایه بیرونی ضعیف میشود و ترک میخورد. فتق دیسک زمانی اتفاق میافتد که مایع ژله مانند درون از این ترک به بیرون نشت پیدا میکند این مایع ممکن است روی عصبهای نزدیک ستون فقرات فشار وارد کند.
عوامل زیادی هستند که میتوانند به پارگی دیسک کمر مربوط باشند مانند :
- بالا رفتن سن
- اضافه وزن
- حرکات تکراری
- کشیدگی ناگهانی از بلند کردن یا چر خیدن نامناسب
علائم دیسک کمر چیست؟
علائم دیسک کمر با توجه به جایی که فتق دیسک اتفاق افتاده است و همینطور این نکته که چه عصبی تحت فشار قرار گرفته متفاوت است. اینها علائم شایعی از دیسک کمر هستند:
- کمردرد مداوم که با یک حرکت، عطسه، سرفه، ایستادن طولانی مدت بدتر شود.
- گرفتگی عضلات کمر
- سیاتیک دردی که از نزدیک باسن شروع میشود و به سمت پاها و ران کشیده میشود.
- ضعف عضلانی در پاها
- بیحسی در ساق یا پاها
- کاهش رفلکس در قسمت مچ یا زانو
- تغییرات در عملکرد مثانه یا روده
علائم دیسک کمر ممکن است مثل سایر شرایط یا بیماریها به نظر بیایند. همیشه برای اینکه تشخیص مناسب دریافت کنید به پزشک خودتان مراجعه کنید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنم؟
ابتدا فتق دیسک را در خانه درمان کنید اما در صورتی که:
- درد مانع از انجام فعالیتهای روزانه شما مثل درد هنگام رفتن به سر کار شود.
- علائم با گذشت 4 یا 6 هفته بهتر نشوند.
- علائم بدتر شوند.
- شما کنترل روده و مثانه را از دست بدهید.
- شما متوجه سوزن سوزن شدن، بیحسی و از دست دادن قدرت دستها، بازوها و پاها شوید.
- هنگام ایستادن و راه رفتن مشکل دارید.
چطور دیسک کمر تشخیص داده میشود؟
پزشک شما یک معاینه کامل انجام میدهد و ناحیه دردناک، رفکلس عضلانی و احساس و قدرت عضلانی شما را بررسی میکند و ممکن است آزمایشاتی مثل موارد زیر را به شما پیشنهاد کند:
ام آر آی (تصویر برداری رزونانس مغناطیسی)
شایعترین و صحیح‌ترین آزمایش بری فتق دیسک مشکوک ام آر آی است.
اشعه ایکس
گرفتن این آزمایش به ما کمک میکند دلایل دیگر کمردرد و گردن درد را درک کنیم.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): نوعی اسکن است که استخوانهای ستون فقرات را به ما نشان میدهد. فتق دیسک میتواند به فضای اطراف نخاع حرکت کند و عصبها را تحت فشار قرار دهد.
میلوگرام
این آزمایش با تزریق رنگ به ستون فقرات با هدایت اشعه ایکس برای یک سی تی اسکن انجام میشود. رنگ میتواند تنگی کانال نخاع و محل فتق دیسک را به شما نشان دهد.
EMG الکترومیوگرام
این آزمایش با قرار دادن یک سری سوزنهای کوچک داخل ماهیچه‌های مختلف و عملکرد آنها را ارزیابی میکند. الکترومیوگرام به ما کمک میکند تا بفهمیم فتق دیسک کدام عصب را تحت تاثیر قرار داده است.
درمان فتق دیسک
گزینه‌های درمانی برای فتق دیسک تا حد زیادی بستگی به مدت زمان ظاهر شدن علائم و همینطور شدت آن دارد. علائم خاص (مثل ضعف و بیحسی) و سن بیمار میتواند شامل این علائم باشد.
درمان غیر جراحی برای دیسک کمر
در اکثر مواردی که علائم فتق دیسک خود به خود در عرض ۶ هفته برطرف میشوند بیماران درمانهای غیرجراحی را به کار میبرند. اما این مورد بستگی به ماهیت و شدت علائم متفاوت است. هنگامی که علائم دیسک کمر برای اولین بار ظاهر میشوند کنترل درد از ضرورت بسیار بالایی برخوردار است.
استراحت در رختخواب
استراحت برای درد شدید عالی است اما باید فقط یک یا دو روز باشد. چون استراحت طولانی منجر به سفتی و درد بیشتر میشود. بعد از این مرحله فعالیت سبک حرکات مداوم با استراحتهای کوتاه مابین آن پیشنهاد میشود. از بلند کردن اشیا سنگین و ورزشهای سنگین باید اجتناب شود.
کمپرس یخ
به کار بردن کمپرس سرد یا یخ میتواند به کاهش ورم اولیه و اسپاسم عضلانی که همراه با فتق دیسک اتفاق میافتد کمک کند. ماساژ یخ بسیار مفید است. یخ موثرترین درمان برای 48 ساعت اول بعد از شروع درد کمر است.
داروهای مسکن
پزشک ممکن است داروهای مسکن غیر استروئیدی و بدون نسخه مثل ایبوبروفن ناپروکسن را به شما پیشنهاد کند تا بتوانید درد و ورم را کنترل کنید.
آرامش بخشهای عضلانی
اسپاسم عضلانی ممکن است همراه با فتق دیسک باشد و این داروهای تجویزی میتوانند اسپاسمهای دردناک را تسکین دهند.
گرما درمانی
به کار بردن گرما میتواند درد اسپاسم عضلانی را بعد از 48 ساعت اولیه تسکین دهد. پدهای گرم و کمپرس گرم، روکشهای حرارتی چسبی همگی گزینه‌های خوبی هستند. شما میتوانید به جای آنها از گرمای مرطوب مثل حمام گرم استفاده کنید. برخی افراد پدهای گرم و سرد را به صورت متناوب عوض میکنند تا به حداکثر کاهش درد دست پیدا کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی تمرینات و حرکات کششی هدفمند به شما آموزش میدهد تا بتوانید دوباره قدرت عضلانی خود را به دست آورید. فیزیوتراپی برای توانبخشی افراد امر مهمی محسوب میشود. این برنامه به بیماران کمک میکند تا روشهای مناسبی برای فعالیتهایی مثل بلند کردن اشیا و راه رفتن خودشان انتخاب کند.
تزریق استروئید اپیدورال
تزریق اپیدورال میتواند برای بیمار تسکین درد را به همراه داشته باشد. هدف از تزریق اپیدورال این است که درد را به اندازه کافی کاهش دهد تا بیمار بتواند روند توانبخشی خودش را بهتر ادامه دهد. تاثیر آن روی افراد متفاوت است و تسکین درد به صورت موقت است.
اوزن درمانی
تاثیر اکسیژن اوزن درمان موثری برای فتق دیسک کمر به حساب می‌آید، مخصوصا برای کسانی که به درمان محافظه کارانه پاسخ مثبتی نداده‌اند.
لیزر درمانی
لیزر درمانی روشی بسیار کم تهاجمی است و از طریق پوست انجام میشود و میتوان فتق دیسک را از این طریق درمان کرد. از طریق فیبر نازک و باریک با قطر کمتر از نیم میلیمتر با سوزن وارد هسته پالپوس میشود. با تاباندن نور لیزر (به قسمتهایی از هسته پالپوس) این مواد تبخیر میشوند در نتیجه فشار داخل دیسک و عصب ستون فقرات کاهش پیدا میکند و علائم به صورت فوری کاهش پیدا میکند.
دستکاری ستون فقرات
دستکاری ستون فقرات توسط یک کایروپراکتر یا استئوپات انجام میشود. درد را کاهش میدهد و محیط درمانی بهتری را فراهم میکند.
طب سوزنی
طب سوزن با سوزنهای باریک به اندازه مو استفاده میکند که در نزدیکی ناحیه درد وارد میشود سازمان غذا و داروی آمریکا طب سوزنی را تایید کرده است.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند درد کمر را با روش گردش جریان خون ریلکس کردن عضلات و آزاد کردن هورمونهای تسکین دهنده‌های طبیعی درد در بدن که به آنها آندروفین میگویند درد کمر شما را کاهش دهند.
درمانهای جراحی
دیسک کمر با گذشت زمان خود به خود بهتر میشود و با درمانهای غیر جراحی برای ۹ نفر از ۱۰ نفر جواب میدهد. اگر درمانهای دیگر علائم شما را کاهش نداد ممکن است پزشک درمان جراحی را به شما پیشنهاد کند. تکنیکهای جراحی زیادی برای تسکین فشار روی ستون فقرات و عصبها وجود دارند که شامل:
- دیسککتومی. که دیسک فتق شده را برمیدارد.
- لامینکتومی قسمتی از استخوان اطراف دیسک فتق شده را برمیدارد و کانال نخاع شما را گشاد میکند.
- جراحی دیسک مصنوعی. دیسک فتق شده با یک دیسک مصنوعی جایگزین میشود.
- همجوشی ستون فقرات. برای اینکه مستقیما دو یا چند مهره را به همدیگر متصل کنیم و ستون فقرات شما ثبات بهتری پیدا کند این جراحی را انجام میدهیم.
جلوگیری از فتق دیسک
همیشه این امکان وجود ندارد که از بروز فتق دیسک جلوگیری کنیم اما شما میتوانید برای کاهش ریسک ابتلا به فتق دیسک موارد زیر را انجام دهید:
- تکنیکهای بلند کردن صحیح اشیا را به کار ببرید. زمانی که میخواهید اشیا را بلند کنید روی کمر خم نشوید زانو ها را خم کنید و کمر را صاف بگیرید از عضلات قوی پا برای حمایت از کمر خود استفاده کنید.
- وزن سالم خودتان را حفظ کنید. وزن اضافی فشار زیادی روی کمر شما وارد میکند.
- حالت بدنی خوب داشته باشید. یاد بگیرید که چگونه حالت بدنی خود را هنگام راه رفتن ایستادن و نشستن بهبود ببخشید. حالت بدنی خوب فشار روی ستون فقرات شما را کاهش میدهد.
- کشش. این تمرین برای کسانی که به مدت طولانی مینشینند بسیار مهم است باید استراحتهای کوتاه داشته باشید و هنگام استراحت تمرینات کششی انجام دهید.
- از پوشیدن کفشهای پاشنه بلند خودداری کنید این نوع کفشها همترازی ستون فقرات شما را به هم میزنند.
- به صورت منظم ورزش کنید. روی تمریناتی تمرکز کنید که کمر و عضلات شکم شما را تقویت کنند تا بتوانند از ستون فقرات شما حمایت لازم را به عمل بیاورند.
- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن دیسکهای کمر را ضعیف میکند آنها را نسبت به پارگی آسیب پذیر میکند پس ترک سیگار را در برنامه خود قرار دهید.
